Koniec handlu giełdowego?

Właściciel warzywniaka czy restauracji, który będzie chciał kupić od rolnika np. warzywa będzie musiał z nim najpierw podpisać specjalną umowę, a najlepiej kiedy zrobi to zanim jeszcze ten rozpocznie produkcję. Jeśli sprzedaż będzie odbywać się bez jej podpisania, przedsiębiorca będzie musiał zapłacić karę - 10 proc. wartości towaru. To wcale nie żart!

Takie umowy muszą podpisać np. przetwórnie owocowo-warzywne, dystrybutorzy i producenci żywności, a nawet właściciele sklepów spożywczych, warzywniaków, restauracji czy firm cateringowych. Słowem, wszyscy nie-konsumenci, którzy kupują produkty od rolników.

Na początku lutego na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa pojawił się komunikat przypominający o obowiązku zawierania z rolnikami specjalnych umów przy zakupie produktów rolnych. Trzeba to robić od 11 lutego.

Agencja Rynku Rolnego tłumaczy, że nowy obowiązek ma chronić rolników, którym punkty skupu narzucają ceny, gdy ci czekają już z towarem pod ich bramą. Zdaniem ARR, optymalnym rozwiązaniem byłoby, gdyby takie umowy były zawierane zanim jeszcze rolnik rozpocznie produkcję. Dzięki temu z wyprzedzeniem będzie mógł ocenić czy znajdzie nabywcę na swoje produkty oraz za ile je sprzeda – wyjaśnia ARR.

Jeśli prowadzisz np. warzywniak i jedziesz po produkty na giełdę, to już wcześniej powinieneś podpisać z rolnikiem umowę, w której określona będzie cena, ilość i jakość produktów, termin dostawy, czas obowiązywania umowy, termin i sposób płatności, odbioru lub dostawy produktów.

ARR informuje, że umowy nie można podpisywać tuż przed sprzedażą.

Zdaniem producentów owoców i warzyw nowe przepisy mogą zrujnować giełdy owocowo-warzywne, gdzie rządzi zasada popytu i podaży, a ceny mogą zmieniać się nawet kilka razy dziennie i tak naprawdę nie da się z wyprzedzeniem ustalić ceny.

Będzie to także duży cios w działkowców i amatorów. W latach urodzaju bowiem do przetwórni często przyjeżdżają działkowcy. Czego sami nie zjedzą, próbują sprzedać. Ich dostawy to 10, 20, 30 kg owoców. Nie chcą, żeby ich wysiłek włożony w uprawę poszedł na marne, a przy tym mogą dorobić do skromnej emerytury. Teraz mogą nie znaleźć chętnych na swoje produkty.

ARR twierdzi, że obowiązek zawierania umowy przed sprzedażą wymusza na Polsce prawo unijne. Innego zdania jest Rafał Jędrzejczyk, radca prawny w Kancelarii Prawa Rolnego.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nie nakazuje państwom członkowskim wprowadzenia obowiązku zawierania sformalizowanych umów pisemnych, a tylko daje im taką możliwość. Przy czym zgodnie z treścią przepisów unijnych, jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się wprowadzić taki obowiązek, to musi zapewnić, żeby przyjęte przepisy nie zakłócały właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

Również kary za brak umów są polskim, a nie unijnym pomysłem. W grudniu 2016 r. Sejm uchwalił ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Za brak umowy z rolnikiem przewiduje ona karę w wysokości 10 proc. wartości transakcji. Prawo kontroli umów mają dyrektorzy regionalnych oddziałów ARR.

Obowiązek podpisania umowy spoczywa na rolniku i kupującym, ale karą za jej brak obarczony jest kupujący. Jeśli np. przetwórnia kupiła od rolnika jabłka za 10 tys. zł, ale umowy wcześniej nie podpisała, była ona źle sporządzona lub podpisana tuż przed transakcją, zakładowi przetwórczemu grozi 1 tys. zł kary.

Redakcję fresh-market.pl zastanawia, czy nowe przepisy nakładające kary na przedsiębiorców za nabywanie produktów rolnych bez pisemnej umowy z producentem, mają dotyczyć jedynie produktów z krajowych upraw. A jak jest z importem? Czy tu także przedsiębiorca (np. właściciel niewielkiego warzywniaka) będzie musiał podpisywać umowy z producentami owoców i warzyw z innych krajów europejskich niezależnie od wielkości zakupu (skrzynka, paleta, TIR)? Czy w przypadku produktów importowanych handel będzie mógł odbywać się bez żadnych przeszkód?

Zadaliśmy to pytanie Rzecznikowi Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Czekamy na odpowiedź, którą niezwłocznie opublikujemy.