Boni Protect® przeciwko gniciu owoców w przechowalni
dr inż. Adam Majewski
Koppert Polska Sp. z o. o.
Choroby przechowalnicze zawsze sprawiają wiele problemów sadownikom, gdyż do infekcji może dochodzić już w lecie (np. utajone infekcje Gloeosporium sp.) lub w ostatnich dniach wegetacji tuż przed zbiorem. Najwięcej uszkodzeń owoców powstaje w czasie zbioru i tu istnieje ogromne ryzyko infekcji przez różnego rodzaju patogeny przyranne. Jak wiadomo nie działają już wtedy fungicydy zastosowane przed zbiorem więc owoce są wtedy „bezbronne”. Sytuację dodatkowo utrudnia coraz mniejsza ilość skutecznych i możliwych do zastosowania fungicydów oraz wydłużone okresy karencji i podwyższone wymagania konsumentów w zakresie pozostałości chemicznych w owocach. Jednym zdaniem: ochrona przedzbiorcza z roku na rok jest coraz trudniejsza. Taka sytuacja wymusza poszukiwanie innych sposobów ochrony przed gniciem jabłek w przechowalni.
Choroby przechowalnicze jabłek
W literaturze opisano ponad 90 gatunków grzybów, które mogą być przyczyną gnicia jabłek podczas przechowywania. Znaczenie każdego z tych patogenów zależy od przebiegu pogody i warunków przechowywania. W Polsce, ale i w Europie w zależności od podatności odmiany najtrudniejszą do zapobiegania chorobą przechowalniczą jest gorzka zgnilizna jabłek wywoływana przez Gloeosporium sp. (syn. Pezicula sp. lub Neofabraea). Patogeny infekują owoce w sezonie wegetacyjnym przez przetchlinki i owoce bez widocznych objawów, tych utajonych infekcji zostają złożone do chłodni, gdzie dopiero po jakimś czasie grzyb ten rozwija się i wywołuje gnicie. Gloeosporium sp. jest również w stanie zarażać owoce poprzez rany pod koniec sezonu wegetacyjnego lub w trakcie zbiorów.
Trzy inne istotne gospodarczo choroby przechowalnicze są wywoływane przez Penicillium expansum, Botrytis cinerea i Monilinia fructigena. Wszystkie te trzy czynniki chorobotwórcze są organizmami przyrannymi i występują prawie we wszystkich regionach uprawy jabłoni.
Kontrola patogenów wywołujących choroby przechowalnicze opiera się głównie na wykorzystaniu syntetycznych fungicydów. Aby zachować pozostałości pestycydów w owocach poniżej dopuszczalnego poziomu, określono dla nich okres karencji przedzbiorczej. W Polsce jest to od 7 do 14 dni przed zbiorem w zależności od fungicydu, a zatem najbardziej wrażliwy na infekcje okres rozwoju jabłek jest pozostawiony, z wiadomych powodów, bez ochrony. Ponadto w wielu sadach rozwinęły rasy odpornych grzybów na niektóre substancje czynne fungicydów.
Już w latach 90-tych ubiegłego wieku na Uniwersytecie w Konstancji wyizolowano wiele naturalnych mikroorganizmów (grzybów i bakterii) o wysokiej efektywności w kontroli patogenów przechowalniczych jabłek. Po szczegółowych badaniach laboratoryjnych i testach polowych wybrano kilka najbardziej skutecznych oraz określono ich potencjalne wykorzystanie w praktyce sadowniczej.
Mieszaniny różnych antagonistów były następnie testowane w badaniach polowych. Skuteczność mieszanin antagonistycznych mikroorganizmów była porównywana z efektami działania fungicydów syntetycznych. Z dużego zestawu organizmów antagonistycznych wybrano do dalszych badań dwa szczepy grzybów z rodzaju Aureobasidium pullulans. Opracowano procedury ich masowej produkcji i formulacji, co pozwoliło na stworzenie i rejestrację w Niemczech preparatu wzmacniającego wzrost roślin BoniProtect®. Skuteczność zapobiegania gniciu jabłek na skutek zabiegów przedzbiorczych BoniProtect® była oceniana od 2002 r. i była ona porównywalna ze standardami chemicznymi. Nie wykazano natomiast skuteczności w ochronie przed infekcjami Gloeosporium sp.. Te utajone infekcje odbywają się przed wykonaniem zabiegu BoniProtect®, w okresie letnim przez przetchlinki i są najczęściej ograniczane przez fungicydy stosowane do walki z parchem jabłoni. Pokazuje to możliwości wykorzystania zintegrowanych strategii ochrony roślin. Fungicydy chemiczne są wtedy używane na początku sezonu, aby zapobiec utajonym infekcjom, a preparaty oparte na czynnikach biologicznych są stosowane przed zbiorami owoców w celu zapobiegania późniejszym zakażeniom przez rany.
Na podstawie wieloletnich badań opracowano dwie strategie wykorzystania antagonistycznych grzybów Aureobasidium pullulans (BoniProtect®) w ochronie jabłek przed chorobami przechowalniczymi.
W sadach IPM i tradycyjnych: BoniProtect® może być stosowany jako uzupełnienie fungicydów syntetycznych w okresie przed zbiorem i ewentualnie pomiędzy zbiorami. Na krótko przed zbiorami i podczas zbioru rośnie ryzyko wystąpienia na owocach mikrouszkodzeń, a fungicydy nie tworzą już wystarczającej ochrony, gdyż wcześniej uległy degradacji poniżej poziomu wystarczającego do skutecznego zabezpieczenia. Dodatkowe zabiegi preparatami zawierającymi mikroorganizmy, które szybko zasiedlają rany na owocach, pozwalają zabezpieczyć je przed infekcjami patogenów grzybowych. Dzięki tej strategii, straty wynikające z uszkodzeń owoców zmniejszały się istotnie w porównaniu do stosowania samych tylko fungicydów.
W sadach organicznych: tu zabiegi preparatem BoniProtect® można rozpocząć na pięć tygodni przed zbiorem jabłek i powtarza się je co około 2 tygodnie zastępując zupełnie fungicydy syntetyczne. Dzięki tej strategii BoniProtect® zastępuje od 1 do 3 zabiegów chemicznych uzyskując jednocześnie porównywalną z nimi skuteczność w redukcji gnicia jabłek w czasie przechowywania, co zostało potwierdzone wieloma badaniami polowymi. Dzięki temu ryzyko rozwoju odporności w populacji patogenów jest ograniczone, a owoce są wolne od pozostałości związanych z zabiegami chemicznej ochrony przedzbiorczej.
Praktyczne doświadczenia w Polsce z Boni Protect®
W sezonie 2010 wielu sadowników (około 100) w Polsce zastosowało po raz pierwszy nowy preparat Boni Protect® jako uzupełnienie lub zastępczo dla przedzbiorczej ochrony chemicznej. Było to związane z ograniczeniem ze strony Federacji Rosyjskiej stosowania kaptanu i wielu sadowników zdecydowało wtedy na zastosowanie ochrony biologicznej. Jednak w większości wypadków preparat ten był stosowany w celu ochrony owoców na kilka dni przed zbiorem i w jego trakcie, kiedy nie można już było stosować żadnych fungicydów, a owoce są wtedy najbardziej wrażliwe na infekcje.
W praktyce wyglądało to tak, że sadownicy kończyli ochronę chemiczną na 7 lub 14 dni przed zbiorem. Po 4-5 dniach od ostatniego zabiegu wykonywali wieczorem zabieg stosując 1,5 kg/ha Boni Protect® z dużą ilością wody, aby dokładnie pokryć cieczą roboczą wszystkie owoce. W niektórych sadach zastosowano 2 zabiegi Boni Protect® na 4 i 2 tygodnie przed zbiorem i nie stosowano żadnych fungicydów, gdyż takie były wymagania kupujących.
W zależności od nasilenia wczesnych infekcji przez sprawcę gorzkiej zgnilizny uzyskano mniej lub bardziej zadowalające efekty. Generalnie na odmianach, które nie są wrażliwe na gorzką zgniliznę uzyskano bardzo dobre wyniki - jabłka nie gniły w przechowalni - mimo tego, że pogoda przed zbiorami była bardzo niesprzyjająca.
Należy tu podkreślić, że najlepsze efekty uzyskuje się, gdy Boni Protect® jest stosowany jako uzupełnienie ochrony chemicznej. Może być również stosowany samodzielnie, ale należy się wtedy liczyć z mniejszą efektywnością ze względu na możliwość wcześniejszych infekcji przez Pezicula sp. (sprawcę gorzkiej zgnilizny).
Ponieważ dla większości sadowników Boni Protect® jest wciąż „nowością” postaram się w kilku słowach opisać jego działanie: preparat zawiera 2 szczepy antagonistycznych dla patogenów grzybów Aureobasidium pullulans, które są nanoszone podczas oprysku z wodą i pożywką zawartą w preparacie na owoce. Natychmiast po zabiegu rozpoczynają namnażanie i tworzą liczne kolonie, które tworzą „sieć zabezpieczającą” przed infekcjami. Ponieważ w tym czasie owoce jeszcze intensywnie rosną (szczególnie, jeśli stosujemy preparat na 4-5 tygodni przed zbiorem) – należy zabieg powtórzyć po około 2 tygodniach, co pozwala pokryć nowymi koloniami grzyba miejsca owoców, które w tym czasie przyrosły.
Antagonistyczne działanie polega na tym, że zajęte jest miejsce i zużyty pokarm, które mogłyby wykorzystać grzyby patogeniczne.
W jakich dawkach stosujemy Boni Protect®?
Zaleca się zużycie 0,5 kg preparatu na każdy metr wysokości korony drzew w 500 litrach wody, co
w praktyce oznacza najczęściej 1,5 kg/ha w możliwie dużej ilości wody. Ważne jest aby owoce były dokładnie pokryte zawiesiną zarodników i nie należy nigdy zmniejszać ilości preparatu na 1 ha, gdyż powstanie mniej koloni pożytecznych grzybów na owocach i mogą powstać „luki” w siatce ochronnej.
Dystrybutorem Boni Protect® w Polsce jest Koppert Polska Sp. z o.o. Preparat będzie można kupić również w sklepach ZZO Warka.
Przedstawiciele Koppert Polska:
Adam Majewski tel. 512-246 772
Agnieszka Cieślak tel. 509-331 477
Robert Guzik tel. 512-246 761
Mirosław Lipecki tel. 512-246 760
Koppert Polska Sp. z o.o.
ul. Dąbrowskiego 399
60-425 Poznań
61-842 3889
amajewski|koppert.pl| |amajewski|koppert.pl
Dodatkowe informacje i wyniki na:
www.boniprotect.pl
Artykuł w formacie pdf 