Mikrorozmnażanie w uprawie roślin ozdobnych

Rozmnażanie roślin metodą kultur tkankowych w ostatnich latach, stało się jedną z ajpopularniejszych metod uprawy roślin na świecie. Wśród przodujących państw Polska obecnie zajmuje jedno z czołowych miejsc w Europie.

W kraju funkcjonuje około dwudziestu laboratoriów kultur tkankowych, których roczną produkcję szacuje się na około 70 mln. roślin. Część wyprodukowanych roślin eksportowana jest do Holandii oraz innych krajów Unii Europejskiej, a także do krajów Europy Wschodniej w tym Rosji i Ukrainy.
Mikrorozmnażanie jest technologią znacznie droższą od tradycyjnej metody rozmnażania i hodowli roślin, dlatego na świecie pracuje się nad obniżeniem kosztów poprzez stałe monitorowanie kosztów odczynników, mediów, energii, oraz robocizny, a także wprowadzając mechanizację poszczególnych etapów produkcji, np. używanie pomp do rozlewania pożywki.

Główne zastosowania kultur tkankowych in vitro przedstawia się następująco:

• szybkie i wydajne rozmnażanie wegetatywne - jedna z najlepszych metod rozmnażania begonii o dużych liściach (Begonia masoniana, B.rex ,B.metallica) na skalę komercyjną, ponieważ pozwala uzyskać ok. 50-60 sadzonek z jednego liścia
• uniezależnienie wegetatywnego rozmnażania roślin od pór roku oraz pogody, dzięki czemu można namnażać rośliny przez okrągły rok
• uzyskanie roślin wolnych od chorób wirusowych (hodowle prowadzi się w warunkach sterylnych); rośliny takie mogą uczestniczyć w międzynarodowej wymianie materiału roślinnego
• utrzymanie linii czystych roślin dla hodowców
• przyspieszenie rozmnażania roślin trudnych do mnożenia w sposób tradycyjny poprzez wysiew nasion (np. Orchidaceae), lub tych, które nie wytwarzają nasion żywotnych, a mają duże znaczenie gospodarcze jak banany, figi, pomarańcze.
  
  Komercyjne rozmnażanie in vitro (czyli na skalę przemysłową) polega na:
  
  - stymulowaniu wzrostu pąków bocznych znajdujących się w kątach liści lub pędów i rozmnażaniu pędów z pąków bocznych na pożywkach zestalonych agarem. W ten sposób z każdego pąka, w ciągu kilku tygodni formowane jest skupienie pędów, które oddziela się od pędu macierzystego. Metoda ta jest wykorzystywana do rozmnażania wielu gatunków roślin ozdobnych: Orchidaceae, Chrysantemum, Gloxinia, Spatiphyllum, Nephrolepis, Gerbera, Dianthus, Funkia
  
  - wszczepianie fragmentów tkanek niemerystematycznych, w przypadku zastosowania fragmentów liści, pędów, korzeni, czy łusek. Metoda wykorzystywana jest przy namnażaniu roślin jednoliściennych cebulowych i bulwiastych
  
  - regeneracja pędów z tkanki kalusowej - polega na wytworzeniu kalusa przez wszczepiony fragment tkanki i namnażaniu tkanki kalusowej na pożywkach. Metoda ta jest wykorzystywana przy rozmnażaniu: Chrysanthemum, Dianthus, Cucurbita pepo, Pelargonium hortorum, Saintpaulia ionantha, Gladiolus hortorum, Phlox drumondii
  
  Rozmnażanie roślin na skalę produkcyjną, jest zajęciem pracochłonnym i wymaga dużej sprawności oraz skupienia, aby założyć i utrzymać stabilną kulturę. We wcześniejszych etapach produkcji może dochodzić do straty z powodu zakażania bakteriami lub zamieraniem kultury. Mimo to przedstawiona metoda przynosi wiele korzyści. Otrzymany materiał roślinny charakteryzuje się dużą zdrowotnością, co może wpłynąć na obniżenie kosztów przy zakładaniu produkcji roślin ozdobnych, czy też szkółki. Metoda in vitro daje także możliwość ocalenia gatunków rzadkich i ginących.
  
  Ewa Filipczyk