"Nadal trudna sytuacja na polskim rynku jabłek" - prof. Eberhard Makosz

W dniu 23 września przedstawiłem prognozę zbiorów jabłek w 26 krajach europejskich i w USA oraz ceny skupu jabłek przemysłowych i deserowych w 15 krajach wschodniej i zachodniej Europy.

W okresie od 25.VIII. do 15.IX. najniższe ceny, zarówno jabłek przemysłowych jak i deserowych, były w Polsce. Cena 1 kg jabłek przemysłowych wynosiła 5-7 eurocentów, zaś deserowych 18-28 eurocentów, odpowiednio 0,17-0,23 oraz 0,60-0,92 zł/kg.

W okresie od 1 do 14 października w naszym kraju ceny jabłek przemysłowych (loco zakład) spadły do około 0,20 zł/kg, a z dostawą do punktu skupu nawet od 0,10 – 0,12 zł/kg. Przy takiej cenie nieopłacalny jest zbiór jabłek przemysłowych. Warto dodać, że w innych krajach europejskich także spadły ceny jabłek przemysłowych do poziomu 5-6 eurocentów/kg.

Nadal najważniejszą przyczyną niskich cen jabłek przemysłowych są niskie ceny koncentratu jabłkowego. Od lata do połowy października cena koncentratu utrzymywała się na poziomie 0,70-0,80 euro/kg z tendencją spadkową. Jesienią ubiegłego roku wynosiła około 1,5 euro/kg. Powodem niskich cen koncentratu jabłkowego jest nadprodukcja tego produktu. Została spowodowana dynamicznym wzrostem produkcji koncentratu w Chinach. W sezonie 2005/2006 produkcja wynosiła około 600 tys. ton, a dwa sezony później przekroczyła granicę 1 mln ton! Spadł eksport koncentratu z Chin o około 24%. W związku z tym narosły zapasy do poziomu 300 tys. ton. Spadło także spożycie soku jabłkowego, nie tylko w Niemczech. Związek Sadowników RP chciał z zakładami przetwórczymi wynegocjować cenę skupu jabłek od 0,30 do 0,35 zł/kg. Wobec sytuacji na rynku europejskim nie było żadnych szans na takie ceny. O poziomie cen decydował rynek, a nie zmowa zakładów przetwórczych. Wstrzymanie dostaw jabłek do zakładów przez 2-3 tygodnie, a potem duże ich spiętrzenie, wpłynęło na obniżkę ceny. Znając sytuację w zbycie jabłek i wielkość produkcji koncentratu importerzy mogli nabrać przekonania, że w Polsce będzie dużo koncentratu. W związku z tym czekają na zakup koncentratu po niższych cenach. Nie tylko niskie są ceny jabłek przemysłowych. Wiele zakładów przetwórczych zastanawia się nad ograniczeniem, a nawet zaprzestaniem, skupu jabłek. Sytuacja od dawna nie notowana w naszym kraju.

W większości krajach zachodniej Europy spadły także ceny skupu jabłek deserowych. Aktualnie wahają się od 0,35 do 0,50 euro/kg. W Polsce w pierwszej połowie października wahały się od 0,18 do 0,24 euro./kg, czyli od 0,60 do 0,80 zł/kg. Tylko za jabłka wysokiej jakości odmiany Gala cena przekraczała 1 zl/kg.

Wzrasta powoli popyt na polskie jabłka wysokiej jakości ze strony zagranicznych importerów. Jednostki handlujące większą ilością jabłek wysokiej jakości i posiadające urządzenia do sortowania i pakowania jabłek, pracują „pełną parą” i niekiedy nie potrafią pokryć potrzeb krajowych i zagranicznych odbiorców. Mimo tego, nie przewiduję istotnego wzrostu cen skupu jabłek deserowych do końca tego roku, a dopiero po 15 stycznia przyszłego roku, pod warunkiem, że normalny będzie eksport jabłek deserowych do krajów wschodniej Europy, zwłaszcza do Rosji. Także wtedy największe szanse mają producenci jabłek zrzeszeni w spółdzielniach czy grupach producenckich Istotne trudności w zbycie jabłek po opłacalnych cenach będą mieli niezorganizowani producenci z produkcją kilkuset ton jabłek.

Trzeba zaznaczyć, że w pierwszym półroczu 2009 roku będzie zdecydowanie większa podaż jabłek, niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Przybyło wiele nowych chłodni. Wszystkie chłodnie, niezależnie od typu, są wypełnione jabłkami. Może to mieć wpływ na cenę jabłek w okresie wiosennym. Duża cześć jabłek ma średnicę powyżej 8 cm. Mogą się krócej przechowywać w dobrym stanie.

Jak już wspomniano jest to bardzo trudny sezon. Niskie są ceny, trudności w zbycie, duże nakłady pracy i niska opłacalność produkcji jabłek. Jesienią, bezpośrednio po zbiorze, koszty produkcji wahają się: przy plonie około 30 t/ha od 0,80 do 0,90 zł/kg, zaś przy plonie powyżej 40-50 t/ha 0,60-0,70 zł/kg.

Jest jedna optymistyczna informacja. Nie sprawdziły się zeszłoroczne prognozy dużego deficytu pracowników sezonowych do zbioru owoców. Na ogół było ich wystarczająco dużo do sprawnego zbioru nie tylko jabłek. Przyczyny tego to: – wprost płacy, powrót części pracowników z krajów zachodniej Europy, podjęcie pracy przez osoby dotychczas nie pracujące w sadownictwie oraz więcej pracowników z krajów wschodniej Europy.

W związku ze stałym wzrostem produkcji owoców na świecie, nie tylko jabłek, trzeba się spodziewać podobnych sezonów w najbliższych latach. Dlatego też trzeba opracować rozwiązania, które złagodzą trudne problemy. Warto określić, ile trzeba jabłek i jakich, jakie są potrzeby przemysłu przetwórczego, jakie mogą być nasze szanse w eksporcie. Tymi problemami zajmuje się także Komitet d.s. Owoców i Warzyw przy Radzie Gospodarki Żywnościowej. Sytuację na rynku jabłek teraz i w najbliższych miesiącach omówi się także na konferencji w Lublinie w dniu 11 grudnia. Zapraszamy zainteresowane osoby do udziału w tej konferencji. Bardziej dokładne informacje będą na naszej stronie internetowej.


Lublin, 14 listopada 2008 roku Prof. dr hab. Eberhard Makosz



Tab. 1. Ceny skupu jabłek od 25.08 do 08.09 i od 1-15.10.2008 r. (eurocent/kg)