Handel i ceny bananów w Polsce

 Ceny bananów spadają latem, gdy na naszym rynku jest największa różnorodność owoców rodzimych, co powoduje spadek popytu na owoce tropikalne. Ceny te zaczynają rosnąć w grudniu, przed Bożym Narodzeniem, a szczyt osiągają zazwyczaj późną zima i na wiosnę, gdy podaż tych owoców w krajach Ameryki Południowej i Środkowej jest niższa.

W ostatnich 5 latach najdrożej banany w polskim dużym hurcie oferowano w kwietniu 2018 roku, średnio5,90 zł/kg. Wtedy też owoce te zaliczyły największy spadek cen, jako że już w  lipcu 2018 średnia cena w dużym hurcie wynosiła zaledwie 2,90 zł/kg.

W ostatnich dwóch sezonach ceny bananów pozostają nieco wyższe niż wcześniej. To konsekwencje kryzysu logistycznego zapoczątkowanego przez wybuch pandemii i dużego wzrostu kosztów frachtu morskiego. Na rynku europejskim (w tym polskim) tracą na tym dostawcy z Ameryki, zyskują ci z Afryki.

W sezonie 2021 ceny sprzedażowe bananów w dużym hurcie zaczynały na średnim pułapie 3,80 zł/kg, potem, od drugiej połowy stycznia do kwietnia, wzrosły do 4,80 zł/kg, by od maja do sierpnia spaść na poziom 3,40 zł/kg. Od końca sierpnia trwał natomiast trend zwyżkowy, który wprowadził cenę średnią bananów na poziom powyżej 4 zł/kg. Teraz (koniec grudnia 2021 roku) najczęściej ceny tych owoców w dużym hurcie to  3,80-4,40 zł/kg, zależnie od jakości, kraju pochodzenia i marki.

Banany – to tropikalne owoce, z punktu widzenia botaniki – jagody, wytwarzane przez kilka gatunków roślin z rodzaju banan (Musa). Uprawia się je przede wszystkim w strefie międzyzwrotnikowej, w Afryce, Ameryce Południowej i Północnej oraz w Azji i w regionie Pacyfiku. Banan zwyczajny (właściwy) jest hybrydą gatunków dzikich tej rośliny.

W Europie banany to przede wszystkim owoce deserowe i na rynku europejskim dominują banany o dużej zawartości cukrów prostych. Ale w krajach pochodzenia wielorakie zastosowanie mają także odmiany skrobiowe (platany), które przed spożyciem trzeba ugotować, upiec lub usmażyć.

Źródła podają, ze wartość energetyczna bananów to 89 kcal/100 g. Jak wiele owoców są źródłem witamin, ale nie nazbyt bogatym. Są też źródłem składników mineralnych, w tym zwłaszcza potasu. Należy wziąć jednak pod uwagę fakt, że do Europy, w tym Polski owoce te są sprowadzane z daleka, w stanie niedojrzałym, a dopiero przed sprzedażą są one sztucznie doprowadzane do dojrzałości w dojrzewalniach. To ma zapewne wpływ na wartość odżywczą tych owoców na rynku polskim.

Światowa produkcja bananów (dane te i następne: FAO za rok 2019) wyniosła blisko 117 mln ton. Największym światowym producentów tych owoców pozostają Indie z wolumenem 30,5 mln ton. Ma miejscu drugim są Chiny z blisko 12 mln ton produkcji, a na trzecim Indonezja z wolumenem 7,3 mln ton. W pierwszej piątce są jeszcze: Brazylia z produkcją 6,8 mln ton oraz Ekwador (jeden z głównych dostawców na rynki UE) z produkcją 6,6 mln ton. Największy europejski producent tych owoców zajmuje dopiero 34 miejsce w rankingu światowym. Jest to Hiszpania z wolumenem 399 tys. ton.

Polska jest oczywiście importerem bananów, ale co ciekawe – spora część tego importu jest re-eksportowana. W roku 2020 ten re-eksport objął 15 procent sprowadzonych do Polski bananów. A zaimportowano ich w roku 2020 do Polski (te i następne dane: GUS) 563 tys. ton za 1,32 mld zł. I była to główna pozycja w imporcie owoców świeżych. Re-eksport wyniósł zaś 85 tys. ton i 279 mln zł.

Największym dostawcą bananów do Polski pozostaje Ekwador. W roku 2020 sprowadzono z tego kraju 209 tys. ton tych owoców (37 procent polskiego importu ogółem w tej kategorii). Druga Kolumbia dostarczyła ich n190 tys. ton (34 procent importu ogółem), a trzecia Kostaryka 65 tys. ton (12 procent importu ogółem).