Ile kosztuje wybarwienie skórki jabłek?

2012-02-21 17:45

Źródło: fresh-market.pl (Katarzyna Zygmuntowska)

Według danych GUS, w 2009 roku (dane najnowsze) powierzchnia nasadzeń odmiany ‘Jonagold’ zajmowała 19.884 ha, tj. ponad 11 proc. powierzchni wszystkich sadów jabłoniowych w Polsce.

Odmiana ‘Jonagold’ pochodzi z USA, a do Europy trafiła dzięki belgijskim sadownikom, którzy jako pierwsi zaczęli uprawiać ją w swoich sadach. ‘Jonagold’ szybko zdobył rynek Europejski, dzięki walorom smakowym, a także dobrym zdolnościom przechowalniczym. Owoce ‘Jonagold’ osiągają duże rozmiary, mają wyrównany kształt, są jędrne, soczyste, aromatyczne i smaczne. Jedyną ich wadą są trudności z wybarwieniem się. ‘Jonagold’ wybarwia się nierównomiernie, owoce trzeba zbierać na tzw. „przerywkę”, a i tak często nie mają one odpowiedniego rumieńca.

Z tego względu od wielu lat naukowcy i praktycy poszukują kolejnych sportów (mutantów) tej odmiany o intensywniej wybarwiających się owocach. W ciągu niespełna 25 lat na rynku pojawiły się ich dziesiątki, z większym lub mniejszym powodzeniem uprawiane w polskich sadach. Są to między innymi: ‘Jonagored’, ‘Jonagold Decosta’, ‘Rubinstar’, ‘Jonica’ oraz ‘Red Jonaprince’.

‘Jonagored’ jest pierwszym mutantem odmiany ‘Jonagold’, który został znaleziony przez belgijskiego sadownika w 1980 roku jako spontaniczna mutacja. Owoce sportu ‘Jonagored’ są duże lub bardzo duże podobnie jak u ‘Jonagoda’, mają jednak dużo mocniej wybarwiający się, paskowaty rumieniec zajmujący praktycznie całą powierzchnię owocu, który pojawia się na owocach już pod koniec sierpnia.
‘Jonagold Decosta’ podobnie jak ‘Jonagored’ pochodzi z Belgii, gdzie znalezioną ją jako samorzutna mutacja odmiany ‘Jonagold’. Owoce kształtem nie różnią się od ‘Jonagoda’, jednak znacznie różnią wybarwieniem się skórki. Ich całą powierzchnię pokrywa bowiem karminowoczerwony rumieniec, który pojawia się na przełomie sierpnia i września. Cechą charakterystyczną sportu są jasne, duże przetchlinki, bardzo uwidaczniające się na tle czerwonego rumieńca.
‘Rubinstar’ pochodzi z Niemiec. Jego skórkę praktycznie w całości pokrywa jednolity, czerwony rumieniec, a owoców wybarwionych na ¾ powierzchni bywa w plonie ogólnym nawet 80 proc. W przeciwieństwie do odmiany ‘Jonagold’ oraz sportów: ‘Jonagored’ oraz ‘Jonagold Decosta’, na wybarwienie owoców nie ma wpływu przebieg pogody w miesiącach jesiennych.
‘Jonica’ podobnie jak ‘Rubinstar’, została znaleziona w sadzie w Niemczech. Jej owoce kształtem różnią się nieznacznie od ‘Jonagolda’, jednak osiągają podobną wielkość. Największa różnica polega jednak na wybarwieniu się skórki. Jonica na całej swojej powierzchni pokrywa się bowiem jasnym, intensywnym, rozmytym rumieńcem.
‘Red Jonaprince’ jest mutantem pochodzącym z Belgii, którego owoce uzyskują najbardziej intensywny rumieniec, ze wszystkich uprawianych w Polsce sportów i to już w połowie sierpnia, kiedy to ‘Jonagold’ jest jeszcze praktycznie zielony.

Każdy ze sportów odmiany ‘Jonagold’ wyróżnia się charakterystycznym dla siebie rumieńcem. Czy to jest jednak jedyna różnica między nimi? Jak twierdzą naukowcy i praktycy pod względem uprawy są do siebie zbliżone, podobnie jak pod względem przechowywania.

Co ciekawe, ze względu na to, że ‘Jonagold’ wraz ze sportami różnią się między sobą tylko fenotypowo, nie różnią zaś genotypowo ich smak także jest podobny, choć wiele osób twierdzi, że czerwone mutanty odmiany ‘Jonagold’ zawierające więcej ekstraktu w porównaniu do odmiany Jonagold, są nieco słodsze.

Analizując cechy jakościowe poszczególnych mutantów odmiany ‘Jonagold’, dochodzi się do wniosku, że w niektórych przypadkach różnice w cenie poszczególnych sportów wynikają tylko z różnego stopnia wybarwienia skórki. Dobre przykłady stanowią ‘Jonagored’ oraz ‘Red Jonaprince’. ‘Jonagored’ od strony handlowej wrzucany jest do „jednego worka” z innymi odmianami czerwonymi, takimi jak ‘Szampion’, ‘Gloster’, ‘Alwa’, ‘Elise’, czy ‘Ligol’ i skupowany przez firmy eksportowe w tej samej cenie co popularne „czerwoniaki”. ‘Red Jonaprince’ ze swoim intensywnym rumieńcem traktowany jest jak odmiana z „wyższej półki”, za którą sadownicy otrzymują od eksporterów dużo wyższe kwoty, w niektórych sezonach o ponad 45 proc.

W mijającym sezonie w pierwszej dekadzie lutego br. jabłka odmiany ‘Jonagored’ skupowane były w cenie 1,30 zł/kg netto za owoce w kalibrze 70+. Cena ‘Red Jonaprince’ dochodziła wówczas do 2,00 zł/kg netto, za owoce w tym samym kalibrze. Różnica w cenach pomiędzy tymi dwoma sportami odmiany ‘Jonagold’ w analizowanym okresie wynosiła ponad 48 proc. (wykres 1 i 2).

Najciekawsze jest to, że pomiędzy dobrze wybarwionym ‘Jonagoredem’, a ‘Red Jonaprince’ różnice w smaku są praktycznie nie wyczuwalne, a ogromne rozbieżności w cenie wynikają tylko z ich wybarwienia. Wygląda na to, że prawie 50 proc. ceny owocu stanowi jego kolor.