Jakość, jakość i jeszcze raz jakość
Pod koniec lutego odbyło się kilka imprez przeznaczonych dla sadowników: Targi Sadownictwa i Warzywnictwa w Warszawie, Partnerstwo dla Jakości – konferencja w Sandomierzu czy Spotkanie Sadownicze zorganizowane w R-SGD UP Przybroda pod Poznaniem. Jednym z najważniejszych zagadnień tam poruszanych, były tematy związane z maksymalizacją plonu przy zachowaniu najwyższych parametrów jakościowych owoców. Prelekcję w całości poświęconą temu zagadnieniu wygłosił w Sandomierzu profesor Eberhard Makosz.
Przy produkcji 1,3-1,5 mln ton, jesteśmy największym producentem jabłek przemysłowych na świecie. Jabłka przemysłowe to przede wszystkim jabłka niskiej jakości oraz tzw. stare odmiany. Najwięcej takich jabłek produkuje się w starych sadach, zwłaszcza w małych przydomowych oraz w sadach, w których drzewa są niedostatecznie pielęgnowane. W grupie jabłek deserowych cały czas mamy zbyt duży udział jabłek deserowych. Jeszcze nie tak dawno wynosił on 60-70%, a od kilku lat 40-60 proc. Przy obecnych wymaganiach jakościowych udział jabłek niskiej jakości nie powinien przekraczać 25 proc.
Jakie są główne przyczyny wysokiego udziału jabłek niskiej jakości?
Najważniejsze to: niska jakość i skuteczność metod pielęgnacji drzew, włącznie z przerzedzaniem zawiązków. Bardzo ważną przyczyną jest także wielkość i kształt korony. Na drzewach z dużą kolistą koroną nie ma szans na wyprodukowanie 70-80 proc. jabłek wysokiej jakości z powodu niedostatecznego nasłonecznienia. Tylko na małych drzewach z wrzecionową koroną można tę pożądaną ilość wysokojakościowych owoców uzyskać. Na ich jakość istotny wpływ ma dolistne nawożenie drzew oraz termin i sposób zbioru plonu.
Jakość jabłek ważna jest nie tylko w procesie produkcji, ale także podczas ich przechowywania i sprzedaży. Jabłka przechowywane w zwykłych chłodniach już w styczniu tracą na jakości. W wielu miejscach sprzedaży, zwłaszcza w dużych sklepach, dbałość o jakość owoców pozostawia wiele do życzenia. Często są uszkodzone, nadgniłe lub przejrzałe, przez co przegrywają konkurencję z importowanymi owocami południowymi. Trudności z ich zbytem będą pogłębiać się w kolejnych latach.
Jakie są skutki dużego udziału jabłek niskiej jakości?
Podstawowy to problemy ze zbytem i niskie ceny. W najbliższej przyszłości, podobnie jak w krajach Zachodniej Europy jabłka niskiej jakości znikną z obrotu jako jabłka deserowe. Nieopłacalna będzie ich produkcja. Jabłka niższej jakości można jeszcze, co prawda, eksportować do krajów Wschodniej Europy, lecz tam także rosną wymagania jakościowe.
Zwiększy się eksport przez grupy i organizacje producentów, spadnie natomiast eksport przez pośredników. Duże grupy i organizacje posiadające drogie inwestycje, jak chłodnie oraz urządzenia do sortowania i pakowania, muszą mieć jabłka wysokiej jakości, aby uniknąć problemów ekonomicznych. Po prostu muszą one zarabiać na produkcji i sprzedaży jabłek, żeby utrzymać kosztowną infrastrukturę produkcyjną.
Jak wygląda jabłko dobrej jakości?
Cechy jabłka wysokiej jakości to średnica 7-8 cm, typowe dla odmiany wybarwienie skórki, smaczny, soczysty miąższ (odpowiednia jędrność), zawartość pestycydów poniżej dopuszczalnej granicy. Dobrym przykładem może tutaj być program „Polskie Jabłka Wysokiej Jakości” realizowanego przez Towarzystwo Rozwoju Sadów Karłowych. W ramach projektu do sklepów trafiają owoce od najlepszych polskich producentów, oznaczone logo „Jabłko Kontrolowane”.
Uczestniczący w programie sadownicy to najlepsi polscy producenci owoców, przywiązujący dużą uwagę do nowoczesnych, bezpiecznych dla środowiska i konsumentów metod produkcji i spełniający najwyższe unijne standardy. Do projektu i sygnowania logo Jabłko Kontrolowane wytypowano cztery odmiany jabłek: Golden Delicious, Gala, Jonagold i Szampion. Będą to jabłka najwyższej jakości, ponieważ komisja przyznająca prawo do używania znaku nie tylko analizuje owoce pod względem ich walorów smakowych i dietetycznych oraz jakości zewnętrznej, ale również weryfikuje m.in. poprawność techniki ich uprawy. Naklejka, która zostanie zamieszczona na jabłkach będzie certyfikatem potwierdzającym wysoką ich jakość. Program ma służyć promocji produkcji i sprzedaży najwyższej jakości polskich jabłek.
Ważny jest również PR jabłek
W prasie i telewizji ukazują się krytyczne opinie o jakości i wartości naszych jabłek. Brakuje natomiast informacji o walorach, w tym zdrowotnych tych owoców oraz zachęty do większego ich spożycia. Od dwóch lat krajowe jabłka promowane są w specjalnym programie finansowanym przez Fundusz Promocji Owoców i Warzyw. Polscy konsumenci chcą kupować polskie jabłka wysokiej jakości, mimo wyższej ich ceny detalicznej. Nie ulega wątpliwości, że trzeba jak najszybciej rozwiązać w naszym kraju problem niskiej jakości jabłek. Zdecydowanie należy poprawić jakość, jeśli chcemy zbywać nasze jabłka po opłacalnych cenach w kraju i zagranicą. Jeśli nie nastąpi to w najbliższych latach, trzeba będzie ograniczać ich produkcję, a są szanse na dalszy jej wzrost. Poziom poprawy jakości zadecyduje o dalszym rozwoju produkcji jabłek w naszym kraju. Mamy korzystne warunki przyrodnicze i ekonomiczne do produkcji jabłek wysokiej jakości. Producenci uzyskują znaczącą pomoc ze strony polskiej nauki sadowniczej i niektórych firm. Mamy już dużą grupę sadowników, produkujących jabłka wysokiej jakości na światowym poziomie.
Uprawa dobrej jakości jabłek
Na plonowanie roślin i jakość owoców wpływają różne czynniki. Do najważniejszych można zaliczyć: potencjał owocowania wynikający z kondycji rośliny i prawidłowego wykształcenia organów, prawidłowe odżywienie roślin we wszystkich fazach rozwojowych, odporność roślin na występujące sytuacje stresowe. Ogromne znaczenie mają również warunki pogodowe w trakcie kwitnienia, zawiązywania i wzrostu owoców, przerzedzanie zawiązków, dostępność wody i zdrowotność plantacji.
Dodatkowo zmieniły się odmiany, technologie uprawy i prowadzenia sadu oraz wzrosły wymagania rynkowe (głównie jakościowe). Intensywna produkcja wymaga więc od sadowników dużej wiedzy i stosowania odpowiednich produktów w celu uzyskania wysokich plonów dobrej jakości owoców. Ważne jest też profesjonalne doradztwo – w zakresie nawożenia i dokarmiania roślin.
Anna Rogowska
Zobacz więcej: Jabłka
Ranking eksporterów jabłek – miejsce 7.
Ranking eksporterów jabłek – miejsce 9.
czytaj dalej
