Integrowane nawożenie truskawek

Według definicji Integrowana Produkcja jest to produkcja wysokiej jakości między innymi owoców, dająca pierwszeństwo bezpiecznym metodom niechemicznym, minimalizująca niepożądane efekty uboczne stosowanych agrochemikaliów ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska i zdrowia ludzi.

Zasady Integrowanej Produkcji  nie tylko obejmują Integrowaną Ochronę, ale również integrowane podejście do nawożenia roślin. W związku z wejściem w styczniu 2014 r obowiązkowych zasad Integrowanej Ochrony cała uwaga producentów skupiona jest na ochronie roślin. Zapomina się natomiast o nawożeniu, które ma krytyczne znaczenie z punktu widzenia budowy plonu dobrej jakości oraz nie jest obojętne dla środowiska i naszego zdrowia.

Nieracjonalne stosowanie nawozów mineralnych jest jedną z przyczyn zanieczyszczenia gleb i wód oraz nadprodukcji żywności, która nie spełnia wymagań jakościowych, szczególnie jeżeli chodzi o przekroczenia poziomów azotanów.

Skrajne przenawożenie azotem mineralnym powoduje obniżenie wydajności roślin oraz znaczne pogorszenie ich parametrów jakościowych. Oprócz tego przyczynia się do globalnego zanieczyszczenia środowiska. Nieodpowiednio zastosowane nawozy azotowe ulegają wypłukaniu zanieczyszczając wody powierzchniowe nadmiarem ilości substancji odżywczych. Nadmiar ten jest przyczyną zachwiania równowagi ekologicznej w zbiornikach wodnych, w tym również Bałtyku. Z badań Leppnena wynika, że w ostatnich pięćdziesięciu latach czterokrotnie wzrosła ilość azotu w wodach Bałtyku, a ośmiokrotnie – fosforu. Corocznie wpływa do tego morza niemal 700 tys. ton związków azotu i około 620 tys. ton związków fosforu. Źle zaaplikowane nawozy azotowe, nie przykryte glebą, ulatniają się do atmosfery w postaci tlenku azotu zanieczyszczając tym samym powietrze.

Coroczne stosowanie nawozów fosforowo-potasowych „na oko” bez wykonywania analiz glebowych skutkuje kumulacją tych związków w glebie. W efekcie większość gleb w Polsce ma wysokie, a nawet w niektórych przypadkach toksyczne zawartości tych składników. Rolnicy zapominają, że nadmiar składników jest groźniejszy niż niedobór. W przenawożonych glebach dochodzi do niekorzystnego oddziaływania na siebie składników pokarmowych, zostają one „zablokowane” dla roślin. Ponadto nadmiar jednego ze składników mineralnych może spowodować lub zaostrzyć niedobór innych, nawet przy optymalnej ich zawartości w glebie /antagonizm jonów/. Do tego, na przenawożonych glebach dochodzą jeszcze problemy z zasoleniem, które prowadzi do ograniczenia pobierania wody przez rośliny – suszy fizjologicznej.

Dlatego tak ważne jest integrowane podejście do nawożenia roślin oparte o racjonalne stosowanie nawozów mineralnych oraz wprowadzanie innowacyjnych biopreparatów minimalizujących niepożądane efekty uboczne agrochemikaliów.

Odpowiednio dobrany program nawożenia truskawki zapewniający wysokie plony dobrej jakości to program oparty o powyższe założenia. Już bardzo wczesną wiosną można zastosować organiczny nawóz azotowy Fertil, który odżywia rośliny długo działającą formą azotu organicznego, użyźnia glebę oraz stymuluje rozwój korzeni. Produkt stosuje się jednorazowo w dawce 400–500 kg/ha. Dawka ta w całości pokrywa wymagania azotowe plantacji oraz dzięki 40% zawartości węgla organicznego wpływa na stymulację aktywności biologicznej gleby. Sprawniej działające mikroorganizmy w glebie przyczyniają się do lepszego udostępniania pobieranych form fosforu i potasu. W efekcie zblokowane w glebie składniki stają się dostępne dla roślin. Niezaprzeczalną korzyścią przemawiającą za zastosowaniem produktu jest brak strat azotu oraz kontrolowane uwalnianie tego składnika zgodne z wymaganiami pokarmowymi roślin. Produkt zawiera 12,5% azotu wyłącznie w formie organicznej, która w glebie ulega kontrolowanemu uwalnianiu. Efektem tego jest zbilansowane odżywianie roślin azotem, bez ryzyka przenawożenia, wymycia, gazyfikacji i kumulacji nadmiaru azotanów w plonie. W przypadku wysokich zasobności fosforu i potasu w glebie w pierwszych latach stosowania produktu można zrezygnować z nawożenia tymi składnikami. Natomiast w przypadku deficytu tych pierwiastków w glebie składniki można uzupełnić wiosną na przykład siarczanem potasu. Systematyczne stosowanie tego produktu przyczynia się do budowania próchnicy w glebie, która jest niezbędna do efektywnego wykorzystywania wprowadzanych do niej składników mineralnych. Produkt był testowany w uprawie truskawek w Instytucie w Skierniewicach w ramach programu EkoTech.     
Mimo, że nawożenie doglebowe stanowi podstawę zbilansowanego żywienia roślin, chcąc podnieść wydajność roślin z hektara nie możemy się tylko do niego ograniczać. W tym celu warto sięgnąć po innowacyjne biopreparaty dolistne o szerokim spektrum działania. Szczególne warte uwagi są koncentraty L-aminokwasowe. Posiadają one właściwości kompleksujące inne makro- i mikroelementy na przykład: Ca, K, Mg, Fe, B, Zn, Mn. Dlatego stosuje się je  razem z zabiegami odżywiającymi celem poprawy pobierania tych składników pokarmowych. Badania naukowe dowodzą, że stosowanie koncentratów aminokwasowych razem z zabiegami ochronnymi zwiększa efektywność ochrony nawet o 40%!  Można je również stosować w funkcji adiuwanta. Zalecana dawka to 1-1,5 l/ha.

Wyprodukowanie owoców wysokiej jakości wymaga również od plantatorów dolistnego stosowania wapnia. Jest to składnik budujący ściany komórkowe, odpowiedzialny między innymi za trwałość owoców. Nie każdy jednak wie, że na trwałość i jędrność owoców wpływają również inne składniki na przykład krzem. Nawożenie tymi składnikami powinniśmy zacząć już przed kwitnieniem roślin i powtarzać kilkukrotnie, aż do rozwoju zawiązków. Krzem poprzez akumulację w ścianach komórek epidermy liści, korzeni, ksylemu i floemu oprócz poprawy jędrności owoców wpływa również na zwiększenie odporności roślin na choroby grzybowe ograniczając tym samym fizycznie intensywność penetracji patogenu. Są już na rynku produkty zawierające w swoim składzie zarówno wapń, jak i krzem.

Innymi wartymi uwagi biopreparatami są tak zwane inokulaty mikoryzowe lub bakteryjne inaczej nazywane organicznymi nawozami o działaniu fungi- i bakteriosatycznym. Aplikowane doglebowo z jednej strony poprawiają pobieranie składników pokarmowych, a z drugiej zwiększają odporność roślin na choroby odglebowe. Stosowane natomiast dolistnie, dzięki wysokiej konkurencyjności wobec organizmów patogennych, zwiększają odporność roślin na choroby takie jak: szara pleśń, skórzasta zgnilizna owoców czy mączniaki. Wśród biopreparatów możemy znaleźć produkty zawierające antagonistyczne grzyby z rodzaju Trichoderma spp., mikoryzowe grzyby np. z rodzaju Glomus sp., a także produkty zawierające silnie konkurencyjne ryzobakterie z gatunku Bacillus subtilis. Ciekawym biopreparatem będącym nowością na polskim rynku jest produkt o nazwie handlowej Zumbaplant. Jest on ciekawy, gdyż zawiera wszystkie trzy grupy organizmów wymienione wcześniej, dzięki czemu charakteryzuje się szerokim spektrum działania. Dokorzeniowo produkt stosuje się przed wysadzeniem truskawek celem lepszego ukorzenienia rozsady i zwiększenia odporności roślin na choroby odglebowe. Dolistne stosowanie zaczynamy już przed kwitnieniem w dawce 1,5 kg/ha, kolejne 2 aplikacje wykonujemy na zawiązki w odstępach 10-14 dniowych. Produkt można stosować na przemiennie ze środkami konwencjonalnymi. Zastosowanie tego typu biopreparatów po kwitnieniu roślin zapewnia owoce wysokiej jakości bez pozostałości w plonie.

Przedstawione rozwiązania są tylko przykładowymi technologiami opartymi o bioprodukty, które pojawiają się w ostatnim czasie na rynku. Rozwiązania tego typu są coraz bardziej popularne z uwagi na wysokie wymagania konsumentów co do jakości plonów, zarówno jeżeli chodzi o smak owoców, jak i brak pozostałości. Trend jest widoczny – z roku na rok przybywa producentów, którzy przechodzą z konwencjonalnych metod produkcji na produkcję integrowaną, bo tylko taka produkcja jest w stanie sprostać wymaganiom coraz bardziej wymagającego rynku.  

Autor: Ewa Tkacz