Wymagania techniczne dla opryskiwaczy

Ustawa o ochronie roślin z 18 grudnia 2007 roku (Dz. U. Nr 11, poz. 94, z późn. zm.) określa, iż środki ochrony roślin mogą być stosowane wyłącznie sprzętem sprawnym technicznie, który użyty zgodnie z przeznaczeniem zapewni skuteczne zwalczanie organizmów szkodliwych nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt i środowiska.

Aby zapewnić sprawność techniczną opryskiwaczy, ustawa nakłada obowiązek badania technicznego opryskiwaczy wprowadzanych do obrotu, oraz opryskiwaczy będących w eksploatacji. Każdy opryskiwacz przeznaczony do sprzedaży powinien być przebadany przez jednostką upoważnioną przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Badania techniczne opryskiwaczy będących w eksploatacji nie powinny być wykonywane rzadziej, niż co 3 lata. Obowiązek badań opryskiwaczy dotyczy opryskiwaczy ciągnikowych, samobieżnych polowych oraz sadowniczych. Jednostka wykonująca badania sprawności technicznej opryskiwaczy, zwana potocznie stacją kontroli opryskiwaczy przeprowadza badania i jeśli opryskiwacz odpowiada standardom nakleja na sprzęcie znak kontrolny oraz wydaje właścicielowi zaświadczenie poświadczające sprawność techniczną. Stacje kontroli w zależności od posiadanych warunków oraz sprzętu diagnostycznego posiadają upoważnienia na przeprowadzanie badań opryskiwaczy polowych lub/i sadowniczych. SKO mogą także wykonywać badania w terenie (np. u rolnika), jeśli zostaną zapewnione odpowiednie warunki. Opryskiwacz dostarczony do badania powinien być wypełniony w 2/3 czystą wodą.

Wymagania, jakie powinien spełniać opryskiwacz przeznaczony do sprzedaży oraz będący w eksploatacji reguluje rozporządzenie MRiRW z dn. 4 października 2001 r. w sprawie wymagań technicznych dla opryskiwaczy (Dz. U. Nr 121, poz. 1303).

Rozporządzenie określa m.in. następujące wymagania:

1. Wirujące elementy opryskiwacza powinny być zabezpieczone osłonami chyba, że konstrukcja opryskiwacza uniemożliwia bezpośredni kontakt operatora ciągnika lub opryskiwacza z wirującymi elementami;
2. Zbiornik i układ cieczowy opryskiwacza powinny być szczelne, tak aby nie dochodziło do wycieku mieszaniny środków ochrony roślin i wody;
3. Pompa opryskiwacza powinna być szczelna, a poziom oleju w pompie opryskiwacza powinien być utrzymywany na poziomie określonym w instrukcji obsługi opryskiwacza;
4. Pompa powinna być wyposażona w system tłumienia pulsacji ciśnienia;
5. Ciśnienie powietrza w powietrzniku pompy opryskiwacza powinno wynosić nie mniej niż 1/3, a nie więcej niż 2/3 wartości ciśnienia roboczego;
6. Wydajność pompy opryskiwacza przy nominalnych obrotach wałka odbioru mocy, przy wszystkich włączonych rozpylaczach i mieszadle, powinna umożliwiać uzyskanie ciśnienia na poziomie 0,5 MPa w opryskiwaczu polowym, a w opryskiwaczu sadowniczym na poziomie 1,5 MPa;
7. Zbiornik opryskiwacza powinien być wyposażony co najmniej w jedno mieszadło, lub inny element mieszający;
8. Zbiornik opryskiwacza powinien być tak skonstruowany, aby uniemożliwiać powstawanie w nim podciśnienia oraz posiadać zawór spustowy umieszczony w miejscu łatwo dostępnym dla operatora i w sposób pozwalający na całkowite opróżnienie zbiornika;
9. Zbiornik opryskiwacza wyposaża się w system wstępnego filtrowania (np. sito wlewowe);
10. Wskaźnik poziomu cieczy roboczej, umieszczony na zbiorniku, powinien być widoczny podczas obsługiwania przez operatora;
11. Manometr opryskiwacza powinien być umieszczony w miejscu umożliwiającym odczyt jego wskazań podczas obsługiwania przez operatora;
12. Średnica manometru powinna wynosić co najmniej 60 mm, a skala:
    - 0,2 bara przy ciśnieniu roboczym poniżej 5 barów,
    - 1,0 bar przy ciśnieniu roboczym 5-20 barów,
    - 2,0 bary przy ciśnieniu roboczym powyżej 20 barów;
13. Różnica ciśnień wskazanych na manometrze opryskiwacza i manometrze wzorcowym nie może wynosić więcej niż 10%;
14. Wartość ciśnienia roboczego dla stałych obrotów wałka odbioru mocy nie może zmieniać się o więcej niż 7%;
15. Wyłączenie i włączenie głównego zaworu odcinającego dopływ cieczy roboczej do zespołu opryskowego nie może spowodować różnicy ciśnień większej niż 7%;
16. Elementy układu cieczowego opryskiwacza powinny być trwale zamocowane i zabezpieczone przed samoopryskiem oraz samoczynnym obracaniem lub przesuwaniem się w trakcie pracy opryskiwacza.;
17. Opryskiwacz wyposaża się co najmniej w dwa stopnie filtracji, jeden po ssącej, a drugi po tłocznej stronie pompy. Wielkość oczek filtra po tłocznej stronie pompy powinna być mniejsza od najmniejszego rozmiaru oczek rozpylaczy na belce polowej;
18. Belka polowa opryskiwacza powinna być skonstruowana w sposób zapewniający jej stabilność podczas pracy opryskiwacza. Różnica odległości pomiędzy poziomą płaszczyzną pod belką a poszczególnymi rozpylaczami nie może być większa niż 10 cm. W opryskiwaczu polowym wyposażonym w belkę polową o szerokości powyżej 10 m, belka powinna być wyposażona się w zabezpieczenia chroniące rozpylacze przed kontaktem z ziemią. W opryskiwaczu sadowniczym zespół opryskowy wyposaża się w zabezpieczenia chroniące rozpylacze przed uszkodzeniami o gałęzie drzew;
19. Po wyłączeniu zasilania belki polowej opryskiwacza z zainstalowanymi zaworami zwrotnymi rozpylaczy zawory te powinny zamykać dopływ cieczy do rozpylaczy. Wyciek cieczy roboczej z rozpylacza nie może być większy niż 2 ml (30 kropli) w ciągu 5 minut. Zawory zwrotne zainstalowane na belce polowej powinny być jednakowe;
20. W opryskiwaczu polowym filtry rozpylaczy zainstalowane na całej długości belki polowej powinny być jednakowe;
21. Rozpylacze zainstalowane na belce polowej opryskiwacza powinny być tego samego typu i rozmiaru oraz rozpylać ciecz roboczą pod tym samym kątem. Przepis ten nie dotyczy rozpylaczy asymetrycznych zainstalowanych na końcach belki polowej opryskiwacza polowego oraz rozpylaczy zainstalowanych w opryskiwaczu sadowniczym;
22. W opryskiwaczu polowym, przy pomiarze nierównomierności poprzecznej wypływu cieczy na stole rowkowym z odczytem automatycznym, współczynnik zmienności powinien wynosić nie więcej niż 10%. Przy pomiarze na stole rowkowym z odczytem optycznym różnice odczytów wartości dla poszczególnych rowków nie powinny być większe niż 15%, przy czym dopuszcza się, aby nie więcej niż 10% odczytów wykraczało poza ten zakres. W opryskiwaczu polowym i sadowniczym, przy pomiarze wydajności rozpylaczy metodą natężenia wypływu cieczy roboczej z pojedynczych rozpylaczy, różnica pomiędzy wartością zmierzonego natężenia wypływu cieczy a wartością natężenia wypływu cieczy ustaloną przez producenta rozpylaczy powinna wynosić mniej niż 10%;
23. Urządzenie sterujące działaniem wentylatora, w opryskiwaczach wyposażonych w pomocniczy strumień powietrza, powinno umożliwiać wyłączenie wentylatora i niezależną pracę układu zasilania opryskiwacza. W opryskiwaczach polowych, wyposażonych w pomocniczy strumień powietrza, odległość linii przenikania się strumieni kropli cieczy roboczej oraz strumieni powietrza, mierzona od rozpylacza, powinna być większa niż 25 cm.
    
    Mimo, iż zaświadczenie sprawności technicznej jest ważne przez okres trzech lat, to właściciel opryskiwacza i osoba wykonująca zabiegi powinna na bieżąco monitować jego sprawność. Wielu rolników w celu zapewnienia optymalnych warunków wykonania zabiegu, wykonuje badania (atestację) każdego roku przez rozpoczęciem ochrony chemicznej w gospodarstwie. Jest to bardzo słuszne postępowanie, gdyż ogranicza zagrożenia oraz pozwala na optymalny rozkład cieczy, a co z tym związane ograniczeniu kosztów ochrony.
    
    Jacek Jatczak