Zasady prawidłowego stosowania środków ochrony roślin

Środki ochrony roślin to substancje aktywne lub preparaty przeznaczone do ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, regulowania wzrostu i rozwoju roślin, niszczenia chwastów oraz tym podobnych zabiegów.

Większość środków ochrony roślin zawiera groźne substancje chemiczne, które stosowane nieprawidłowo mogą powodować niebezpieczeństwo dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska. Niezwykle ważne jest więc stosowanie ich w sposób zapewniający bezpieczeństwo żywności oraz ograniczenie zagrożenia dla ludzi, zwierząt i środowiska. Stosowanie środków ochrony roślin reguluje ustawa o ochronie roślin z dnia 18.12.2003 r. (Dz. U nr 11, poz. 94, z późn. zm.). Ustawa wskazuje zasady prawidłowego postępowania ze środkami ochrony roślin, naruszenie których grozi odpowiedzialnością karną. 

Najważniejsze zapisy ustawy dotyczące stosowania środków ochrony roślin

Zabiegi środkami ochrony roślin wykonuje się z uwzględnieniem stosowania w pierwszej kolejności metod biologicznych, agrotechnicznych, hodowlanych lub integrowanej ochrony roślin.

Można stosować wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu oraz zgodnie z etykietą- instrukcją stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami, oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska.

Na roślinach uprawnych w strefach ochronnych ujęć wody oraz na terenie uzdrowisk, otulin parków narodowych oraz rezerwatów przyrody można stosować wyłącznie środki ochrony roślin, których stosowanie w tych strefach i na tych terenach nie jest zabronione.

Zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin mogą wykonywać osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie ich stosowania potwierdzone aktualnym zaświadczeniem.

Środki ochrony roślin można stosować wyłącznie sprzętem sprawnym technicznie, który użyty zgodnie z przeznaczeniem zapewnia skuteczne zwalczanie organizmów szkodliwych i nie spowoduje zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska.

Opryskiwacze ciągnikowe i samobieżne polowe lub sadownicze podlegają obowiązkowym badaniom sprawności technicznej przez upoważnione jednostki.

Środki ochrony roślin sprzętem naziemnym można stosować, jeśli prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s, a miejsce stosowania środka ochrony roślin jest oddalone o co najmniej:

• 5 m od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg kategorii gminnych oraz powiatowych,
• 20 m od pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogrodów działkowych, rezerwatów przyrody, parków narodowych, stanowisk objętych ochroną gatunkową, wód powierzchniowych oraz od granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody.
  
  Środki ochrony roślin sprzętem agrolotniczym można stosować, jeśli:
• jest on wyposażony w specjalne urządzenia do stosowania środków ochrony roślin oraz gdy do środka ochrony roślin zostanie dodana substancja obciążająca,
• wilgotność względna powietrza jest nie mniejsza niż 60% i prędkość wiatru nie przekracza 3 m/s,
• powierzchnia upraw, na której stosuje się środek ochrony roślin wynosi co najmniej 5 ha i jest oddalona o co najmniej 500 m od obiektów wymienionych powyżej,
• środek ochrony roślin nie jest zaliczany do grupy toksycznych i bardzo toksycznych dla człowieka oraz nie jest środkiem chwastobójczym lub desykantem.
  
  Posiadacze gruntów, na których są wykonywane zabiegi ochrony roślin, mają obowiązek prowadzić ewidencje tych zabiegów i przechowywać ją przez okres co najmniej 2 lat od dnia wykonania zabiegu ochrony roślin.
  
  Po zastosowaniu środka ochrony roślin należy bezwzględnie przestrzegać okresu karencji i prewencji podanych na etykiecie środka.
  
  Karencja - czas, który powinien upłynąć od dnia zastosowania środka ochrony roślin do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych przeznaczonych do konsumpcji.
  
  Prewencja - czas, po zastosowaniu środka ochrony roślin, w którym człowiek i zwierzęta nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, także w obiektach, w których zastosowano środek ochrony roślin.
  
  Ponadto stosując środki ochrony roślin należy pamiętać o:
• zasadach BHP, zapewniających ochronę przed szkodliwym działaniem środków na cały organizm ludzki,
• bezwzględnej ostrożności, zwłaszcza podczas sporządzania cieczy roboczej i napełnianiu opryskiwacza,
• przechowywaniu środków ochrony roślin w szczelnie zamkniętych opakowaniach oraz pomieszczeniu przeznaczonym wyłącznie do tego celu, oznakowanym, zamykanym przed dostępem osób postronnych etc.,
• kilkakrotnym wypłukaniu opakowań bezpośrednio podczas sporządzania cieczy roboczej, oraz postępowaniu z nimi w sposób wskazany w etykiecie.
  
  Podejmując decyzję o zastosowaniu ochrony roślin należy korzystać z zaleceń ochrony roślin, sygnalizacji PIORiN oraz prowadzić obserwacje plantacji w celu wyboru optymalnej metody i terminu ochrony. Racjonalna ochrona w sposób rozważny i zrównoważony z wykorzystaniem integrowanych metod zapewnia produkcję bezpiecznej żywności. Taki sposób ochrony nie stwarza zagrożenia dla ludzi, zwierząt i środowiska oraz jest uzasadniony ekonomicznie.
  
  Jacek Jatczak