Banany: globalna perspektywa produkcji, handlu i perspektyw na przyszłość
Banany są jednym z najważniejszych owoców na świecie, odgrywając kluczową rolę w diecie wielu ludzi oraz w gospodarce rolniczej wielu krajów. W niniejszym artykule przedstawiono obszerny przegląd rynku bananów na podstawie raportu OECD-FAO Agricultural Outlook 2024-2033, który opisuje aktualną sytuację rynkową, projekcje produkcji, konsumpcji i handlu bananami oraz główne czynniki kształtujące te prognozy.
Aktualna sytuacja na rynku bananów
W 2023 roku globalny handel bananami wykazywał oznaki odbudowy po poważnych niedoborach podaży z poprzednich dwóch lat. Całkowity eksport osiągnął około 19,2 mln ton. Warunki pogodowe oraz sytuacja gospodarcza różnie wpływały na kluczowych globalnych partnerów handlowych. W Ekwadorze i Gwatemali korzystne warunki klimatyczne sprzyjały wzrostowi produkcji, podczas gdy nadmierne opady deszczu i burze tropikalne ograniczyły dostawy eksportowe z Kolumbii, Meksyku, Kostaryki i Dominikany.
Zapewnienie ciągłości podaży utrudniały również choroby roślin, w szczególności choroba Banana Fusarium Wilt Tropical Race 4 (TR4), która spowodowała straty w produkcji w Filipinach, Peru i Wenezueli. Jednocześnie zapotrzebowanie na banany na rynkach kluczowych, takich jak Unia Europejska i Stany Zjednoczone, pozostało stabilne, co w dużej mierze wynika z ich względnej dostępności cenowej.
Prognozy produkcji i konsumpcji
Zakładając normalne warunki pogodowe i brak dalszego rozprzestrzeniania się chorób roślin bananowych, globalna produkcja bananów ma osiągnąć 160 mln ton do 2033 roku, z 135 mln ton w okresie bazowym. Wzrost produkcji i konsumpcji bananów będzie głównie napędzany dynamiką demograficzną, jako że zapotrzebowanie na osobę w większości regionów staje się coraz bardziej nasycone. Przewiduje się, że produkcja i konsumpcja bananów na świecie będzie rosła w umiarkowanym tempie 1,5% rocznie w okresie objętym prognozą.
W niektórych gospodarkach wschodzących, zwłaszcza w Indiach i Chinach, wzrost dochodów ma stymulować zmieniające się postrzeganie zdrowia i odżywiania, co zwiększy popyt na banany poza wzrostem populacji. Azja, obecnie wiodący region produkujący banany, ma utrzymać swoją dominację, osiągając udział w produkcji przekraczający 50%, z Indiami przewidującymi produkcję na poziomie 43 mln ton i spożycie na osobę wynoszące 28 kg do 2033 roku.
Handel bananami
Światowy handel bananami również ma wykazywać pozytywne tendencje. Prognozuje się, że globalny eksport bananów osiągnie około 22,6 mln ton do 2033 roku, a głównymi rynkami eksportowymi będą Unia Europejska i Stany Zjednoczone. Wzrost popytu importowego z Chin, gdzie wzrost produkcji krajowej pozostaje stosunkowo niski, ma być dodatkowym czynnikiem napędzającym wzrost produkcji w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Najwięksi eksporterzy z tego regionu – Ekwador, Gwatemala, Kolumbia i Kostaryka – mają skorzystać z tego wzrostu, pod warunkiem, że produkcja będzie chroniona przed negatywnymi skutkami nieregularnych zdarzeń pogodowych i wybuchów chorób
Główne wyzwania i niepewności
Perspektywy globalnej produkcji, handlu i konsumpcji bananów są jednak obarczone kilkoma znacznymi przeszkodami i niepewnościami. Wysokie stopy inflacji, wysokie koszty kredytów oraz wahania kursów walut mogą utrudniać popyt na rynkach krajowych i importowych, zwłaszcza wśród biedniejszych konsumentów. Na przykład tymczasowe zaprzestanie importu bananów przez Federację Rosyjską z Ekwadoru było wynikiem takich niepewności geopolitycznych
Zmiany klimatyczne również stanowią poważne wyzwanie, prowadząc do częstszych występowania susz, powodzi, huraganów i innych klęsk żywiołowych, które utrudniają i zwiększają koszty produkcji bananów. Choroby roślin, takie jak rozprzestrzeniająca się obecnie choroba Banana Fusarium Wilt TR4, stanowią poważne zagrożenie dla globalnych dostaw bananów. Brak skutecznych fungicydów lub innych metod zwalczania tej choroby może prowadzić do znacznych strat dochodów i zatrudnienia w sektorze bananowym w dotkniętych krajach oraz wyższych kosztów dla konsumentów w krajach importujących
Podsumowanie
Banany pozostają kluczowym elementem globalnego rynku owoców, zarówno pod względem znaczenia żywieniowego, jak i ekonomicznego. Pomimo licznych wyzwań związanych z klimatem, chorobami roślin i zmiennością rynkową, prognozy na nadchodzące lata są pozytywne, z umiarkowanym wzrostem produkcji i konsumpcji na całym świecie. Kluczowym czynnikiem sukcesu będzie skuteczne zarządzanie wyzwaniami i niepewnościami, które mogą wpływać na ten dynamiczny rynek.
Notatka o raporcie: Raport OECD-FAO Agricultural Outlook 2024-2033 zawiera kompleksową analizę rynku bananów i głównych tropikalnych owoców, przedstawiając aktualną sytuację rynkową oraz średnioterminowe prognozy produkcji, konsumpcji i handlu na lata 2024-2033, a także opisuje główne czynniki kształtujące te prognozy