Czy rolników stać na zakup gruntów?

Średnią cenę sprzedaży 1 hektara gruntów rolnych w I kw. 2014 r. określono na podstawie zawartych w tym czasie ponad 3 tys. umów i sprzedanych prawie 26,4 tys. ha gruntów. W 7 województwach cena 1 ha przekroczyła poziom 30 tys. zł. Województwa te to: wielkopolskie – 30 157 zł, kujawsko-pomorskie – 30 229 zł, opolskie – 30 726 zł, dolnośląskie – 31 648 zł, śląskie – 32 533 zł, łódzkie – 32 998 zł, i mazowieckie – 36 288 zł. Natomiast w porównaniu do IV kw. ub. r. ceny wzrosły najbardziej w województwach lubelskim i małopolskim.

Najwyższe średnie ceny gruntów rolnych w I kw. br. uzyskano w grupie obszarowej 300 ha i więcej – 26,4 tys. zł za 1 ha, najniższe zaś w grupie od 1-10 ha – 20 tys. zł. Najwięcej gruntów Agencja sprzedała w grupie obszarowej 10-100 ha – 12,2 tys. ha, czyli ponad 46 proc. wszystkich sprzedanych gruntów, najmniej natomiast w grupie do 1 ha – 601 ha. Najwięcej umów sprzedaży dotyczyło nieruchomości do 1 ha – prawie 1500, i w przedziale 1-10 ha – ponad 1000, a najmniej umów zawarto na powierzchnie powyżej 300 ha – tylko 9. W 5 województwach: lubelskim, małopolskim, podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim, nie zawarto ani jednej transakcji na powierzchnię powyżej 100 ha. Średnia powierzchnia przypadająca na umowę kupna-sprzedaży ziemi rolnej w I kw. br. w skali kraju wyniosła 8,7 ha na umowę, ale dla 6 województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, pomorskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego i warmińsko-mazurskiego, ukształtowała się ona powyżej 13 ha na umowę.

Polska ziemia rolna drożeje od początku przemian ustrojowych. W latach 90. na skutek złej koniunktury w rolnictwie nie było chętnych do zakupu ziemi. Agencja, aby zagospodarować Zasób, zmuszona była w ciągu 3 lat (lata 1993-95) wydzierżawić ponad 3 mln ha. Jeszcze w 1992 r. za 1 ha państwowych gruntów płacono średnio tylko 500 zł. Za to 10 lat później za 1 ha tych gruntów trzeba było zapłacić już 3,4 tys. zł. Ceny ziemi spadały jeszcze na przełomie wieków w latach 1999-2002. Od tego czasu mamy do czynienia tylko ze wzrostem cen gruntów rolnych. W 2003 r. ziemia kosztowała średnio 3,7 tys. zł/ha, a w 2013 r. już ok. 22 tys. zł za hektar.

Ceny nieruchomości rolnych szczególnie gwałtownie wzrosły po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, kiedy wszyscy jej użytkownicy zaczęli otrzymywać dopłaty bezpośrednie.

Obecnie wśród głównych czynników wzrostu cen ziemi rolnej wymienia się m.in.:

• wyczerpujące się zasoby państwowych gruntów i ograniczoną podaż gruntów na rynku prywatnym;

• sprzedaż gruntów rolnych przez Agencję praktycznie tylko w ramach pierwszeństwa w nabyciu (głównie dotychczasowym dzierżawcom) i rolnikom indywidualnym na powiększanie gospodarstw rodzinnych wyłącznie na przetargach ograniczonych;

• utrzymujące się korzystne dla polskiego rolnika różnice cenowe pomiędzy Polską a krajami „starej piętnastki”;

• perspektywę uwolnienia rynku ziemi rolnej z dniem 1 maja 2016 r.;

• wzrost cen gruntów rolnych w Europie i na świecie.

W I kw. 2014 r. Agencja Nieruchomości Rolnych sprzedała łącznie 26,6 tys. ha gruntów. Do końca kwietnia br. sprzedała już 34,7 tys. ha, wykonując prawie 30 proc. założonego planu rocznego. Na dzień 31 marca br. w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa pozostawało 1,6 mln ha gruntów, z czego 1,16 mln ha (72,5 proc.) znajdowało się w dzierżawie, a 87 tys. ha w innych nietrwałych formach zagospodarowania. Do rozdysponowania pozostaje ok. 300 tys. ha.