Jabłka - termin zbioru a jakość
Tegoroczny sezon jest bardzo kłopotliwy pod względem wyznaczenia prawidłowego terminu zbioru jabłek. Upały i susza, które panują do teraz bardzo przyspieszyły wegetację i dojrzewanie poszczególnych odmian, niektórych nawet o 3 – 4 tygodnie. Jabłka są bardzo wybarwione, co może mylnie sugerować ich stan fizjologiczny. Sadownicy w tym roku mają trudne zadanie, by zebrać owoce w odpowiednim terminie. Metoda organoleptyczna, czy wizualna nie wystarczy, zwłaszcza jeśli planuje się długoterminowe przechowywanie jabłek. Ich jakość jest bowiem ściśle skorelowana z terminem zbioru. Ma on ogromny wpływ na zachowanie owoców podczas całego okresu przechowywania, a co za tym idzie na zysk jaki się uzyska z jabłek po wyjęciu z komory.
Jabłka zebrane zbyt wcześnie są drobniejsze, przez co ich powierzchnia transpiracyjna jest dużo większa. Jabłka te szybciej tracą wodę, mają mniejszy ekstrakt i są gorzej wybarwione. Są natomiast dużo jędrniejsze.
Jabłka zebrane zbyt późno mają zaś dużo gorszą jędrność, która dodatkowo w czasie przechowywania szybciej traci na wartości i są dużo bardziej wrażliwe na choroby przechowalnicze pochodzenia biotycznego (wszelkiego rodzaju choroby powodujące gnicie) oraz abiotycznego (rozpady miąższu). Są natomiast lepiej wybarwione. Sadownik musi znaleźć odpowiedni moment by owoce były jędrne, ale i miały odpowiednio wysoki ekstrakt i wybarwienie, a przy tym zachowały bardzo dobrą jakość nawet po 8 – 10 miesiącach przechowywania.
W tym celu wykonuje się różnego rodzaju analizy mające na celu określić stan fizjologiczny i stopnień dojrzałości jabłek. Obecnie znanych jest wiele metod wyznaczania odpowiedniego terminu zbioru jabłek. Są nimi m. in.:
- Bardzo popularną metodą wyznaczania terminu zbioru jest Test skrobiowy. Jest to metoda bardzo tania, jednak dającą bardzo dobre wyniki. Do wykonania Testu skrobiowego wystarczy zakup roztworu jodu w jodku potasu, tzw. płynu Lugola, którym spryskuje się przekrojone w poprzek jabłka. Ciemnienie świadczy o zawartości skrobi w jabłku. Mając tablice wzorcowe można wówczas określić poziom rozkładu skrobi. W zależności od odmiany owoce zbiera się w zróżnicowanej wartości indeksu skrobiowego.
- Badanie jędrności miąższu. Wykonuje się go za pomocą ręcznego jędrnościomierza, który można kupić w sklepach z artykułami dla sadowników. Koszt takiego urządzenia to wydatek rzędu kilkuset złotych.
- Badanie refrakcji (zawartości ekstraktu). Podobnie jak w przypadku analizy jędrności, jabłka zbiera się (w zależności od odmiany) przy zróżnicowanej zawartości ekstraktu. Urządzenie do tego pomiaru to koszt od kilkuset do tysiąca złotych.
- Mając do dyspozycji jędrnościomierz oraz refraktometr można wyznaczyć termin zbioru korzystając z bardzo dobrej metody, tzw. Indeksu Streifa. Jest to metoda dająca bardzo dobre rezultaty nawet w przypadku długotrwałego przechowywania jabłek. Metoda polega na trzech pomiarach: zawartości skrobi, jędrności oraz zawartości ekstraktu, a następnie podstawieniu wartości pomiarów do bardzo prostego wzoru:
Indeks Streifa = jędrność miąższu / (zawartość ekstraktu % · wartość próby skrobiowej)
Wartość Indeksu Streifa powinna oscylować w granicach 0,05 – 0,10, dla jabłek odmiany Jonagold oraz jego sportów około 0,08. Dla odmiany Gala powinna być nieco wyższa od 0,15 do 0,20.
- Wszystkie ww. metody są metodami dobrymi i skutecznymi, jednak czasami niewystarczającymi, szczególnie, gdy owoce mają trafić do komór ULO na bardzo długo. Wówczas nie pozostaje nic innego jak pomiar etylenu. Niektóre grupy producenckie oraz większe gospodarstwa sadownicze posiadają już sprzęt do tego typu analiz, choć jego koszt to wydatek rzędu 100 tys. złotych. Straty jakie można ponieść są jednak czasami dużo wyższe.
Są dwie metody wyznaczania terminu zbioru w oparciu o produkcję etylenu. Jedna to analiza zawartości etylenu w komorach nasiennych, druga zaś to metoda indukowanego etylenu polegająca na badaniu produkcji etylenu w jabłkach w warunkach ku temu sprzyjających (zamkniętych szczelnie i postawionych w temperaturze pokojowej). Metoda indukcji etylenu daje informację około tygodnia przed planowanym terminem zbioru.
Zobacz więcej: Jabłka
Mokra zgnilizna jabłek
Brunatna zgnilizna owoców
Szara pleśń jabłek
