Słaby sezon pomidorów?

2013-08-26 11:00

Źródło: www.fresh-market.pl (Marek Słowiński)

Czy tegoroczny sezon pomidorów szklarniowych jest udany, czy nieudany. A czego można się spodziewać za miesiąc – dwa? Za nami już półmetek tego sezonu, można więc pokusić się o pierwsze, wstępne podsumowania. Spróbujemy też zbudować prognozę, jak mogą się kształtować ceny pomidorów szklarniowych w następnych dwóch miesiącach.

Rzut oka na lata poprzednie

Wrażenie odnośnie tegorocznego sezonu pomidorów szklarniowych, spotęgowane zwłaszcza w ostatnich kilku tygodniach, jest tego rodzaju, że sezon ten należy do tych gorszych pod względem cen. Takie opinie można usłyszeć od większości polskich producentów i handlowców.

Aby zweryfikować powyższą, subiektywną bądź co bądź opinię warto może spojrzeć na ceny w dwóch poprzednich latach i porównać je z cenami tegorocznymi.

Jak widać, przedstawiony wykres pokazuje zmiany cen pomidorów wielkości B. Dla uproszczenia i skrócenia niniejszej analizy, będą w niej wykorzystywane ceny właśnie tej wielkości pomidorów, z założeniem, że inne kalibry wykazują się analogiczną zmiennością cenową.

Na wykresie powyżej widać, w każdym roku, dwa przedziały czasowe wyraźnie różniące się kierunkiem zmian cenowych. Pierwszy okres – od początku sezonu do drugiej połowy sierpnia, to najogólniej czas wzrostu podaży i spadku cen. W drugim okresie tendencje się odwracają. Powoli towaru na rynku ubywa, a ceny idą w górę.

Jak widać na wykresie, opinie, że bieżący sezon jest dużo gorszy od lat poprzednich nie do końca znajdują uzasadnienie. Ceny w roku 2013 generalnie mieszczą się bowiem między cenami z 2012 i 2011 roku. Natomiast potwierdzenie znajduje konstatacja, że słabo wypadają zwłaszcza ostatnie tygodnie. Na wykresie widać, że z początkiem sierpnia ceny pomidorów ponownie (wcześniej miało to miejsce na początku lipca) znalazły się poniżej poziomu zarówno cen z 2012, jak i z 2011 roku.

Niestabilny rynek

Bieżący sezon, jak do tej pory jawi się jako mocno niestabilny cenowo. Przyczyn ku temu jest kilka, ale szczególnie istotna wydaje się jedna – sytuacja na rynku międzynarodowym. Częste i do tego nierzadko znaczące skoki cen na rynku pomidorów to nie rzadkość. Wynika to z silnej korelacji między podażą pomidorów a pogodą, która w Polsce potrafi być kapryśna. Ale w tym roku wyraźnie widać duży wpływ cen pomidorów holenderskich na poziom cen hurtowych pomidorów polskich.

To, w połączeniu ze słabszym, niż w zeszłym roku, eksportem sprawiło, iż ceny na początku sierpnia tego roku spadały do 4,00 – 6,00 zł za karton 6 kg dobrej jakości pomidorów. Aż tak źle w poprzednich latach nie było. Tu odczucia producentów i handlowców są zgodne i znajdują potwierdzenie w liczbach.

Pozytywnym aspektem obecnej sytuacji jest fakt, iż można zakładać, że punkt ceny minimalnej dla bieżącego sezonu jest już za nami. A zatem przed nami już tylko trend wzrostowy. Co prawda nadal dość kapryśny, ale z biegiem czasu powinno się to nieco uładzić.

Linie trendu

Poniżej przedstawimy linie trendów cenowych dla pomidorów wielkości B zbudowane na podstawie cen średnich w dużym hurcie. Wykresy obejmują trzy kolejne lata: 2011, 2012 i 2013. Dla każdego roku uwzględniono podział sezonu na okres spadku cen i okres ich wzrostu. Ponieważ punkt przegięcia i cena minimalna pojawiają się w okolicach trzeciej dekady sierpnia, powstało sześć wykresów - po dwa dla każdego roku. Dla lat 2011 i 2012 są to po dwa wykresy obrazujące trendy: spadkowy i wzrostowy. Dla roku 2013 wyznaczono trend spadkowy, a dla nadchodzących dwóch miesięcy zbudowano dwie prognozy (można je nazwać „optymistyczną” i „pesymistyczną”). prognozy te powstały w oparciu a analizę opisanych wcześniej trendów. I jeszcze uwaga dodatkowa. Ponieważ analiza powyższa jest dość uproszczona, zostały w niej zastosowane liniowe modele trendu, jako te, których zastosowanie jest „najbezpieczniejsze” bez przeprowadzenia pełnej analizy regresji i statystycznego sprawdzenia modelu. Oznacza to między innymi, że liniowa regresja nie musi być regresją najlepiej pasującą do danych, zwłaszcza jeśli chodzi o końce szeregów czasowych (co zresztą widać na wykresach – na początku i na końcu każdego okresu linia trendu pasuje najmniej do danych empirycznych).

Prognoza

Ponieważ w roku 2013 linia trendu w okresie pierwszym – zniżkowym charakteryzowała się niższą wartością współczynnika kierunkowego prostej, również w prognozowaniu okresu wzrostowego przyjęto współczynniki kierunkowe niższe niż w trendach dla lat 2011 i 2012. Za bazowy przyjęto wzór na linię trendu dla roku 2012 (y=0,032x+1,651). Dla opcji „optymistycznej” zmiana współczynnika kierunkowego była minimalna w stosunku do tej linii – zmniejszenie o 0,002. Dla wersji „pesymistycznej” współczynnik przyjęto na poziomie 0,02 (spadek porównywalny do tego między latami 2011 i 2012).

W rezultacie otrzymane zostały dwie linie trendu liniowego prognozujące wzrost cen pomidorów szklarniowych w okresie od 24 sierpnia do 31 października 2013 roku. Prognoza „pesymistyczna” zakłada, na dzień 31 sierpnia, cenę średnią tych pomidorów na poziomie 1,16 zł/kg, natomiast prognoza „optymistyczna” dała cenę 1,80 zł/kg. Koniec września to odpowiednio ceny 1,60 zł/kg i 2,46 zł/kg, a koniec października 2,02 i 3,09 zł/kg. Jak widać (również z wykresu) im większy upływ czasu tym większe różnice w prognozach.

Zastosowane współczynniki powodują, że na koniec okresu predykcji cena prognozowana w wariancie „optymistycznym” jest wyższa niż w analogicznym okresie roku 2012, ale niższa niż w roku 2011. Patrząc na dotychczasowy przebieg zmian cenowych taki scenariusz wydaje się bardzo prawdopodobny.

Oczywiście przedstawiona prognoza ma charakter czysto techniczny i pomija aspekt analizę kierunku i siły oddziaływania rzeczywistych czynników wpływających na rynek pomidorów. O ile, jak pisaliśmy wcześniej, do tej pory czynniki te działy dość podobnie, jak w latach poprzednich, to wcale tak być nie musie w kolejnych miesiącach.

Zobacz więcej: Pomidory