Tulipan

(Tulipa L) - roślina cebulowa należąca do rodziny liliowatych (Liliaceae). Liczba gatunków sięga 120, a odmian ok. 8 tys. Naturalnym obszarem występowania tulipana jest Europa południowa, północna Afryka, Azja a także północno-wschodnie Chiny i Japonia.

Istnieje wiele przekazów na temat pojawienia się pierwszych odmian tulipanów w Europie.

Jedna z nich opowiada o Flamandczyku Ghiselinie de Busbecq, który w drodze do Konstantynopola zachwycił się dotychczas nieznanymi mu kwiatami, wśród nich były także tulipany. Oszołomiony ich widokiem zakupił za dużą sumę cebulki i nasiona tulipanów. Cebulki zostały wysłane do Wiednia gdzie cesarski ogrodnik Karol Klusjusz zajął się hodowlą. W renesansowej Europie cebulki tulipanów osiągały bardzo wysokie ceny, najbardziej cenne były gatunki różnobarwne na płatkach których można było dostrzec barwne smugi. Dziś wiemy iż zmiany te spowodowane są powodującym mutacje wisusem (TBV) przenoszonym przez mszyce.

Tulipany są roślinami o sztywnych prostych, gładkich lub owłosionych łodygach, są bardzo zróżnicowane pod względem: wysokości (od 7 do 75 cm), kształtu, barwy kwiatów i liści, a także pory kwitnienia. Częścią podziemną jest jednoroczna cebula o kształcie jajowatym, która po roku rozpada się na klony cebul potomnych. W zależności od gatunków liście tulipanów są bezogonkowe, szerokie - jajowate lub eliptyczne albo też równowąskie – lancetowate. Okwiat u tulipanów nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Składa się on z trzech zewnętrznych i trzech wewnętrznych listków. Charakterystyczne dla kwiatów tulipana są duże dekoracyjne pręciki otaczające okazały słupek. Skala barw jest bardzo bogata, oprócz kwiatów jednobarwnych (białych, żółtych, różowych, czerwonych, fioletowych) i ich odcieni, występują także odmiany wielobarwne.

Najczęściej stosowaną techniką rozmnażania jest metoda wegetatywna polegająca na odejmowaniu cebul przybyszowych. W przypadku tulipanów rzadko stosowane jest rozmnażanie generatywne (po przez wysiew nasion) w celach hodowlanych gdyż wyhodowana roślina nie powtarza cechy rośliny matecznej.

Tulipany najczęściej przeznaczane są na kwiaty cięte, ale także znajdują zastosowanie jako rośliny rabatowe (w parkach, ogrodach), balkonowe, i tarasowe.

Wśród roślin z przeznaczeniem na kwiaty cięte tulipany znajdują się w czołówce pod względem produkcji i sprzedaży (szczególnie w okresie wiosennym). Dobierając odmiany hodowlane zwraca się szczególną uwagę na: przydatność cebul do pędzenia, oraz trwałość kwiatów po ścięciu.

Popularne odmiany tulipanów:

• Tulipany pojedyncze wczesne - o kwiatach kubkowatych, otwierające się szeroko w pełnym słońcu, kwitnące w pierwszej połowie wiosny (odmiana ciemno-różowa ‘Christomas Marvel’)
• Tulipany pełne wczesne – o kwiatach trwałych, pełnych otwierających się szeroko w pierwszej połowie wiosny ( żółta ‘Monte Carlo’, różowa ‘Peach Blossom’, czerwona ‘Oranje Nassau’, dwubarwna’ Horizon’, czerwona ‘Elisabeth’)
• Tulipany Triumph - w pąku stożkowate, potem okrągławe, pojedyncze kwiaty na dość silnych pędach (biało różowa ‘Blenda’, ’Frist Class’: czerwono-różowa ‘Don Quichote’ czerwono żółto pomarańczowa ‘Kees Neilis’, pomarańczowo brązowa ‘Pako’)
• Mieszańce Darwina- o dużych pojedynczych kwiatach na silnych pędach ( ‘Gordon Cooper’, ‘Hollands Glorsy’, ‘Apeldoorn’).
• Tulipany pojedyncze późne - pojedyncze kwiaty zróżnicowane, zwykle występują ze szpiczastymi płatkami, kwitną późną wiosną i bardzo wczesnym latem (czerwono różowy ‘Smiling Queen’, czerwony ‘Halcro’)
• Tulipany liliokształtne – o kwiatach przewężonych w środku, pojedyncze o długich spiczastych i odchylonych płatkach (czerwony z białą obwódką ‘Alladin’, różowo fioletowy ’Maytime’, kremowe z żółtymi brzegami ‘Elegant Landy’, ‘Cobra’)
• Tulipany papuzie- o dużych pojedynczych kwiatach z postrzępionymi i skręconymi płatkami, odmiana najbardziej kłopotliwa przy pędzeniu (‘Flaming Parrot’, ‘Black Parrot’, ’Red Parrot’, ‘Rococ’, ’Honeymoon’)
• Tulipany pełne późne peoniowe - o kwiatach pełnych czarkowatych, kwitną późną wiosną (‘Orange Princess’).

(ef)