Cebula – będzie droga czy tania?

2013-09-06 12:00

Źródło: www.fresh-market.pl (Marek Słowiński)

Co wiemy o tegorocznych zbiorach cebuli w Polsce? Co nam wiadomo o europejskim rynku cebuli? Jak sytuacja ta przekłada się na ceny? Te pytania są niezwykle istotne dla podmiotów zaangażowanych w rynek cebuli. Mając odpowiedzi na powyższe pytania można by je przekuć na prognozy, które rzuciłyby nieco światła na to, co może się dziać na omawianym rynku w ciągu kilku kolejnych miesięcy. I taki właśnie jest cel poniższej analizy.

To dopiero początek sezonu

Sezon cebuli 2013/2014 dopiero co niedawno wystartował. Jaki jest bieżący stan rynku hurtowego? Na razie wiadomo tyle, że na polskim rynku podaż cebuli pozostaje dość ograniczona. I chociaż podaż ta powoli rośnie, to strona popytowa rynku nie ma problemów z bieżącym zagospodarowywaniem napływającego do sprzedaży towaru. Pochodną takiego rynku jest tempo i kierunek zmian cen. Od startu sezonu cena średnia w dużym hurcie zeszła z poziomu 1,55 zł/kg na 0,90 zł/kg, ale tempo tego trendu wyraźnie wyhamowuje w ostatnim czasie.

Początek sezonu - zatem oczywiste jest, iż wszelkie prognozy na dalszy jego przebieg oparte są z konieczności na bardzo kruchych podstawach. I nie zmieni się to dopóki cebula nie zostanie do końca zebrana. Gdy dostępne będą pewniejsze informacje o tegorocznym plonowaniu i wielkości zbiorów, będzie można budować prognozy z większym stopniem prawdopodobieństwa.

Cebuli na pewno będzie mniej

Choć na prognozy o dużym stopniu pewności jeszcze za wcześnie, to pierwsze szacunki są już dostępne. Główny zbiór cebuli dopiero przed nami, nie mniej wiadomo już, że tegoroczne zbiory będą niższe od tych z roku ubiegłego. A pamiętać należy, że i zbiory z 2012 roku nie były rekordowe.

Główny Urząd Statystyczny w swoim „Wstępnym szacunku głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych” oszacował tegoroczne zbiory na 624 tys. ton, o 18 tys. ton (2,8 proc.) mniej niż rok temu. Szacunki te oznaczają też spadek zbiorów cebuli o 3,9 proc. w stosunku do średniej z lat 2006 – 2010. A wiadomo przecież, iż zazwyczaj ten wstępny szacunek GUS jest nazbyt optymistyczny i kolejne prognozy przynoszą częściej korektę w dół niż w górę. Nie jest to nic dziwnego. Szacunek wstępny robiony jest w oparciu o dane zebrane w czerwcu. Od czerwca sporo się może na polach wydarzyć.

W tym roku, to co działo się w lecie nie było zbyt korzystne dla upraw. W czerwcu pesymistyczne prognozy wynikały z długiej zimy i niekorzystnych warunków agrometeorologicznych podczas zimnej wiosny. Czerwiec przyniósł burze i nadmierne opady. A lipiec i sierpień upał i suszę. W takich warunkach obniżenie prognozowanych zbiorów cebuli jest więcej niż pewne.

Wszystko wskazuje więc na to, że w sezonie 2013/2014 z podażą krajowej cebuli nie będzie najlepiej. Niektórzy już teraz szukają alternatywy dla krajowych źródeł surowca.

Polacy aktywnie kupują

Mamy informacje płynące z Ukrainy o dużej aktywności polskich importerów na tamtejszym rynku cebuli. Chodzi tu w dużej mierze o cebulę do obierania, bo takiej najczęściej Polacy szukają na Ukrainie właśnie. Ukraińcy zastanawiają się, czy nie oznacza to kłopotów z podażą w Polsce spowodowanych niskimi zbiorami.

Jednak na podstawie faktu, że polscy kupcy aktywnie szukają cebuli na Ukrainie trudno wyciągać tak daleko idące wnioski. Przypomnijmy, jesteśmy jeszcze przed szczytem zbiorów. I nic dziwnego, że w chwili obecnej Polacy szukają taniego importu. Dostępność naszej cebuli jest wciąż ograniczona, a jaj ceny relatywnie wysokie. Stąd definitywne wnioski płynące z takich informacji, w długiej perspektywie są mocno przedwczesne.

Przed nami okres zniżki

Ważne jest bowiem też to, żeby odróżniać tendencje długookresowe i ogólny obraz danego sezonu od trendów krótkookresowych. Pomimo, że przed nami sezon niskiej podaży krajowej cebuli, to w najbliższym czasie należy spodziewać się kontynuacji spadkowego trendu jej cen. Jak wspomniano wyżej główna część zbiorów dopiero przed nami.

Oznacza to, iż w stosunkowo krótkim czasie na rynku znajdą się relatywnie duże ilości towaru. Część producentów będzie sprzedawać szybko aby pozyskać środki na bieżące finansowanie. Poza tym na rynek trafi cebula słabsza jakościowo, niezdatna do długiego przechowywania. Ta chwilowa i względna nadwyżka podaży będzie sprzyjała spadkowi cen w okresie września i października. Cena średnia w dużym hurcie może zejść wtedy do poziomu około 0,70 zł/kg.

Nie mniej, można być pewnym, że ten zniżkowy okres będzie miał ograniczony czasowo wymiar. Gdy cebula trafi już do magazynów, liczba chętnych do szybkiej sprzedaży po niższych cenach gwałtownie się skurczy. Wtedy ceny powinny znów zacząć rosnąć. Oczywiście, rynek krajowy to nie autarkia. Duży wpływ ma tu też to, co dzieje się za granicą, a zwłaszcza na rynku światowego lidera w eksporcie cebuli, czyli Holandii. Ważne jest jednak i to, jak wygląda sytuacja w Niemczech i Austrii z jednej strony oraz w Rosji i na Ukrainie z drugiej.

Rynek międzynarodowy

Z Holandii, póki co, płyną niejednoznaczne sygnały na temat rynku cebuli. Z jednaj strony wiadomo, że wzrosła powierzchnia jej upraw w tym kraju. W sprzyjających warunkach mogłoby to oznaczać wyższą od zeszłorocznej podaż.

Z drugiej jednak strony pogoda od końca zimy nie sprzyjała w Holandii uprawie warzyw w ogólności, w tym i cebuli. Na razie przeważają opinie, że pomimo zwiększonego areału, zbiory cebuli będą najwyżej na poziomie zeszłorocznym. Podobne sygnały płyną z Niemiec. Rekordowych zbiorów nie będzie też Austrii, choć kraj ten mocno zaktywizował ostatnio swój eksport cebuli. Kłopotem w tych krajach będzie też kalibraż. Wszystko wskazuje na to, że mniej będzie cebuli grubej, a dominować będzie ta drobna.

Co na wschodzie? Rosja na pewno pozostanie poważnym importerem cebuli. Źródłem kłopotów może być napięcie, jakie panuje między Rosją a Ukrainą. Rosja zablokowała ostatnio niemal cały eksport ukraiński. Oficjalnie z powodu niedopełnienia wymogów formalnych. Wszyscy wiedzą zaś, że chodzi o zapowiadane na listopad podpisanie umowy stowarzyszeniowej Ukraina – UE. Może to oznaczać, że z jednej strony Rosja będzie kupować więcej cebuli u innych dostawców, z drugiej, że Ukraina mając przyblokowany rynek rosyjski, będzie zmuszona szukać innych rynków zbytu.

Perspektywa długookresowa

Jakie są zatem perspektywy długookresowe dla rynku cebuli w Polsce? perspektywy na okres po zbiorach, gdy cebula będzie już w magazynach?

Ponieważ pewną sprawą jest fakt, że tegoroczne zbiory będą niższe, za pewnik można też uznać pojawienie się wzrostowego trendu cen cebuli. Na podstawie tego, co działo się na rynku hurtowym w poprzednim sezonie można pokusić się o predykcję co do cen w sezonie bieżącym. Taką prognozę wizualizuje wykres poniżej

Model jest mocno uproszczony i jego zadaniem nie jest przedstawienie konkretnych cen w kolejnych miesiącach, a raczej ramy w jakich te ceny będą się poruszać. Model zawiera dwie linie zmian cenowych, które można nazwać „optymistyczną” i „pesymistyczną”. Obie zakładają spadek cen na przestrzeni września i października oraz początek ich wzrostu w zaraz po pierwszym listopada. Być może ten początek trendu rosnącego będzie miał miejsce już w końcówce października.

Model „pesymistyczny” przewiduje minimum cenowe (cena średnia) na poziomie 0,72 – 0,73 zł/kg. Model „optymistyczny” zakłada, iż cena średnia nie zejdzie poniżej 0,90 zł/kg. Jak na chwilę obecną wydaje się to zbyt optymistycznym założeniem.

Według tych prognoz, jak wspomniano, w listopadzie i w grudniu ceny będą już rosły. Model „pesymistyczny” zakłada, że na koniec roku cena średnia cebuli w dużym hurcie znajdzie się na poziomie 0,85 zł/kg. Według modelu „pesymistycznego” będzie to 1,02 zł/kg. Jak będzie zobaczymy. należy jednak jeszcze raz podkreślić, że prognozy te mają charakter mocno przybliżony i oparte są na fragmentarycznych danych. Bardziej prawdopodobne przewidywania będzie można formułować dopiero w końcówce września.

Zobacz więcej: Cebula