Prognoza cen cebuli

2014-01-31 14:18

Źródło: www.fresh-market.pl (Marek Słowiński)

A właśnie z pogodą ekstremalnie odmienną od przeciętnej mieliśmy do czynienia przez cały grudzień i połowę stycznia. Ten czynnik wywrócił do góry nogami realia hurtowego rynku cebuli w Europie.

Tak było

Nasza prognoza budowana była w listopadzie. Wtedy brak śniegu i mrozu mieścił się jeszcze w normie opisującej przeciętną pogodę jesiennej Europy. Zakładając, że i później warunki pogodowe nie będą od tej średniej odbiegały, a raczej będą powtórzeniem warunków z przełomu 2010 i 2011 roku (dość wczesny początek zimy i mroźna pogoda od grudnia do końca lutego co najmniej) zestawiliśmy zmiany średniej ceny cebuli w sezonie właśnie 2010/2011 i w sezonie bieżącym.

Jak widać podobieństwo kierunków zmian cenowych w tych dwóch sezonach było, do listopada. znaczące. Na rej podstawie zbudowany model predykcyjny wskazywał, że ceny cebuli będą w okresie między grudniem 2013 roku a marcem 2014 roku dynamicznie rosnąć.

Pogoda jak zwykle jest czynnikiem kluczowym

Niestety, pogoda nawet w przybliżeniu nie wpasowała się w powyższe założenia. A przecież na jesieni 2013 roku synoptycy prognozowali ostre mrozy, wręcz zimę stulecia. Okazało się, że mamy zimę stulecia á rebours. Rzeczywista pogoda była ekstremalnie odmienna od tej, do której jesteśmy przyzwyczajeni w grudniu, a tym bardziej w styczniu. Tak ciepło, jak w pierwszej połowie stycznia 2014 roku rzadko bywa nawet na początku kwietnia.

Dlaczego relatywnie ciepła zima tak „namieszała” na rynku cebuli? Skutki nietypowej pogody objawiły się kilkutorowo. Pierwszy wymiar tego zagadnienia to podaż cebuli. Zarówno w Polsce, jak i w Europie. Ciepła zima sprawiła bowiem, że na rynku o wiele dłużej mogła funkcjonować cebula, która przy wcześniejszym nadejściu mrozów szybko by z tego rynku zniknęła. Chodzi tu o cebulę jakościowo słabszą i tą, dla której nie starczyło miejsca w odpowiednich przechowalniach.

Czynnik ten miał kluczowe znaczenie dla dynamiki cen cebuli, bo bezpośrednio zaważył na kolejnym aspekcie zagadnienia, czyli na popycie. Przedłużony dostęp do tańszej cebuli, nawet słabszej jakościowo zaważył na całym zakresie cel w tym segmencie rynku w sposób oczywisty. Ale najważniejszy był fakt, że opisywane warunki drastycznie zredukowały potrzeby importowe na rynku jednego z naszych głównych odbiorców – Rosji. Przy takiej pogodzie Rosja nie tylko nie musiała importować większych ilości cebuli już od grudnia, ale mogła sprzedawać swoją cebulę na drugi ważny dla nas rynek – na Ukrainę.

Przy tym pamiętać należy, że pogoda spowolniła spadek podaży (nie eliminując nadwyżki cebuli z gorszych warunków przechowalniczych) również w innych krajach – eksporterach cebuli, takich jak choćby Holandia czy nawet Austria, co zwiększyło konkurencję na rynku europejskim i stanowiło czynnik hamujący wzrost cen.

Co dalej?

Jak wygląda obecna sytuacja cenowa na rynku cebuli i jak prezentuje się ona na tle poprzednich sezonów pokazuje wykres poniżej. Obrazuje on zmiany ceny średniej począwszy od sezonu 2010/2011.

Jak widać na tymże wykresie i jak wspomniano wyżej nietypowe warunki pogodowe uniemożliwiły wykorzystanie potencjału wzrostowego, jaki się rysował przed cebulą w listopadzie (pójście śladem cen z sezonu 2010/2011).

Jednocześnie widać, że w bieżącym sezonie ceny cebuli utrzymały poziom znacznie wyższy niż w analogicznym okresie w sezonach 2011/2012 i 2012/2013. jest to wynik tego, że w pierwszej części bieżącego sezonu, w roku 2013 rynek niejako „zaliczkowo” konsumował informacje o niskich zbiorach cebuli. Przypomnijmy, iż nawet po grudniowej korekcie in plus, GUS szacował zbiory cebuli w 2013 roku na 617 tys. ton, czyli o 25 tys. ton mniej niż w roku 2012. Jednak świadomość niższych zbiorów działała pro zwyżkowo tylko do początku grudnia. Potem czynnik pogodowy, mający kierunek odwrotny, wziął górę.

Cóż zatem można powiedzieć o perspektywach rynku cebuli na najbliższe miesiące? Niestety, z obiecującego rynku z dużym potencjałem wzrostowym przeszliśmy najwyraźniej na rynek o dość typowej stabilnej perspektywie dla okresu luty – marzec, a nawet luty - kwiecień. W takim scenariuszu zwyżki cen cebuli należy spodziewać się dopiero w samej końcówce sezonu.

Dodatkowo należy zaznaczyć, iż taka prognoza okaże się realna o tyle, o ile w lutym i w pierwszej połowie marca utrzyma się zimowa pogoda oraz odpowiednia dynamika kurczenia się zapasów.

Przy takim założeniu, tworząc model zmian cen cebuli możemy odwołać się do końcówki poprzedniego sezonu, jako dość typowej. Poniżej przedstawiamy wyniki dopasowania model: liniowego i wykładniczego do danych empirycznych.

Pierwsze co widać, to fakt, że oba modele mają podobny współczynnik R². Sprawa druga to fakt, że wartość tego współczynnika nie jest zbyt wysoka. Nie mniej w obu przypadkach pokazuje ona, że model wyjaśnia dane w ponad sześćdziesięciu procentach. Można powiedzieć, że mogło być gorzej. Wobec tego, iż oba modele mają zbliżone wartości R², do prognozy weźmiemy poostrzy z nich, czyli liniowy. Do wzoru opisującego krzywą modelu dodaliśmy różnicę między poziomem cen z danych wyjściowych modelu (sezon 2012/2013), a poziomem cen w sezonie bieżącym.

Prognoza

Opierając się na powyższych założeniach sporządziliśmy prognozę dotyczącą średniej ceny cebuli w dużym hurcie w okresie od lutego do kwietnia. Prognoza ta, w postaci krzywej zobrazowana jest na poniższym wykresie.

Jak widać nasza prognoza w dalszym ciągu przewiduje wzrost cen cebuli, ale już nie tak dynamiczny, jak prognoza listopadowa. Nie mniej wydaje się uprawnionym wnioskiem stwierdzenie, iż w miarę upływu czasu czynnik malejących zapasów cebuli będzie coraz silniej oddziaływał pro wzrostowo na jej ceny. Przy czym im zima będzie ostrzejsza i im będzie dłuższa, tym wpływ tego właśnie czynnika będzie silniejszy.

Niniejszą predykcję można określić jako umiarkowanie optymistyczną. Jak widać przewiduje ona stały wzrost ceny w kolejnych miesiącach (co wynika z liniowego charakteru krzywej regresji, która posłużyła za punkt wyjścia do budowy modelu). Nie oznacza to oczywiście założenia, że rzeczywiste zmiany cen będą pokrywały się z modelem co do joty. Chodzi o wyznaczenie pewnego kierunku zmian i jego dynamiki.

Według naszego modelu poziom 1,00 zł/kg cena średnia powinna przekroczyć w ostatnim tygodniu lutego. Wydaje się to realne biorąc pod uwagę ceny bieżące, które znajdują się w przedziale 0,85 – 1,00 zł/kg. Ponieważ model nie zakłada wysokiej dynamiki wzrostu, to poziom 1,10 zł/kg średnia cena ma, według niego, osiągnąć na początku trzeciej dekady kwietnia. Na koniec kwietnia doprowadzi to do pułapu 1,12 zł/kg. Oczywiście jeśli spełnione zostaną założenia dla niniejszej prognozy.

Zobacz więcej: Cebula