Kapusta biała – będzie powtórka z 2010?

2013-11-25 09:00

Źródło: www.fresh-market.pl (Marek Słowiński)

W obecnej sytuacji twierdząca odpowiedź na tytułowe pytanie wydaje się niezwykle mało prawdopodobna. Ale warto przypatrzeć się bliżej bieżącej sytuacji. Może jest jakaś nadzieja dla producentów białej kapusty na jej wysokie ceny?

O roku ów…

Tak można by zacząć odwołując się do Mickiewicza. Faktycznie, w handlu kapustą białą był to rok pamiętny, w którym ceny w dużym hurcie sięgnęły i przekroczyły poziom złotówki za kilogram. Do końca sezonu średnia cena doszła do „kosmicznego” poziomu 2,00 zł/kg.

Czy jest szansa na powtórkę tamtych cen? jeszcze we wrześniu można było powiedzieć, że jest i to całkiem spora. Wtedy o tak wysokich cenach zadecydowały dwa czynniki – niska podaż zarówno w Polsce, jak i za granicą, w tym o 20 proc. niższe zbiory w Rosji i drugi czynnik będący konsekwencją pierwszego – popyt, widoczny już jesienią, ale od początku grudnia bardzo wysoki.

Jesienią 2010 roku wiadomo było, że kapusty będzie brakować, a wiosną będzie już z nią bardzo krucho. Dlatego po zbiorach producenci sprzedawali tylko to co musieli – towar nie nadający się do przechowywania i ten, dla którego w chłodniach zabrakło miejsca. Tego drugiego zaś było naprawdę niewiele. Wszyscy zamykali chłodnie i nastawiali się na czekanie. Oczywiście czekano na wysokie ceny. I się doczekano.

Jak wspomniano, jeszcze przed końcem roku średnia cena w dużym hurcie przekroczyła 1,00 zł/kg. Na początku roku 2011 było to 1,20 zł/kg. Maksimum ceny średniej w końcówce sezonu, w marcu znalazło się na poziomie 2,00 zł/kg. Zmiany ceny średniej w sezonie 2010/2011 i od września 2013 roku pokazuje wykres 1.

Tym razem było inaczej

W roku bieżącym zapowiadała się podobna sytuacja. Szacunki zbiorów z lipca i września mówiły o niskim ich poziomie. Ceny jeszcze we wrześniu były wyższe niż w analogicznym okresie sezonu 2010/2011. Wieści z Rosji i Ukrainy również zapowiadały deficyt w podaży kapusty. Wszystko wskazywało na to, że ceny kapusty białej będą nieprzerwanie rosły.

Co się zatem stało? Teraz kapusta jest w dużym hurcie w cenach między 0,45 a 0,55 zł/kg. Zatem na poziomie prawie tak niskim jak w listopadzie roku 2012. Znacznie poniżej notowań z listopada 2010 roku.

Kluczowy czynnik

Sytuacja zmieniła się dość radykalnie, bo w grę wszedł czynnik, który w produkcji warzywnej (i generalnie w całym rolnictwie) ma znaczenie fundamentalne – pogoda. W tym roku mieliśmy, a właściwie wciąż mamy nadzwyczaj ciepłą wiosnę. Ciepło było w październiku, a i w listopadzie pogoda nie przypominała zwykłej jesiennej szarugi z opadami deszczu i śniegu i temperaturą często już poniżej zera.

To sprawiło, że sytuacja rozwinęła się w diametralnie odmienny sposób niż w roku 2010, kiedy to w okresie jesiennym był znacznie chłodniej. Teraz ta ciepła jesień sprawiła po pierwsze, że zbiory kapusty okazały się nieco lepsze niż zakładały szacunki. Natura trochę poprawiła warunki wegetacji w końcowej jej fazie. Inaczej więc wyglądała wyjściowa sytuacja na rynku i w konsekwencji inaczej potoczyły się zmiany cenowe.

Ceny kapusty białej zaczęły spadać. Ponieważ i za wschodnią granicą naszego kraju nie było wczesnej zimy, to i nie było wczesnego popytu na importowaną kapustę. To też miało swój wpływ na ceny w Polsce. Summa summarum, na koniec listopada, zamiast cen powyżej 0,80 zł/kg mamy poziom około 0,50 zł/kg.

Nie wszystko stracone?

Tak, jak zaznaczono we wstępie obecna sytuacja na hurtowym rynku białej kapusty raczej nie zapowiada powtórki z 2010 roku. Jednak czy naprawdę producenci są skazani na kolejny sezon cen o ile nie niskich, to takich sobie. Wydaje się, że nie do końca. Może nie ma już szans na 1,50 zł/kg, czy nawet 1,20 zł/kg na początku nowego roku. Ale 0,85 zł/kg może być całkiem prawdopodobne.

Wydaje się, że nie wszystko jeszcze stracone i sezon obecny może jeszcze upodobnić się do sezonu 2010/2011, jeśli nie poziomem cen, to dynamiką ich zmian. I taki właśnie scenariusz rozwoju rynku białej kapusty przedstawia nasza prognoza.

Prognoza

Punktem wyjścia do konstrukcji poniższej prognozy były zmiany cen w sezonie 2010/2011, ale z uwzględnieniem różnic w warunkach na wejściu. Jak zwykle do stworzenia takiego uproszczonego modelu predykcyjnego posłużył liniowy model regresji. W tym przypadku był on oparty na danych o średniej cenie kapusty w dużym hurcie między początkiem grudnia 2010 roku a początkiem czerwca 2011 roku. Linię regresji pokazuje wykres 2. Do skonstruowania modelu opartego na szeregu czasowym linię regresji skorygowano tak, aby jej dynamika bardziej nawiązywała do skokowych zmian cen, jakie miały miejsce w sezonie wzorcowym.

Jakie rezultaty otrzymano? Pokazuje to wykres 3. Prognozę przeprowadzono tylko dla okresu do końca lutego 2014 roku, gdyż istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, iż w dłuższym okresie czasu dane rzeczywiste mogą już zbyt odbiegać od danych teoretycznych. Innymi słowy wpływ czynników losowych sprawi, że w długim okresie czasu model będzie całkowicie zawodny.

Jeśli zaś chodzi o okres objęty prognozą. to przewiduje ona średnią cenę białej kapusty na poziomie 0,80 zł/kg na koniec roku 2013. Koniec stycznia 2014 to cena 1,08 zł/kg. W końcówce zaś lutego prognoza przewiduje cenę średnią na poziomie 1,31 zł/kg.

Co jest potrzebne do spełnienia się takiej predykcji? Warunkiem sine qua non wydaje się zmiana pogody. Nasza prognoza mocno zyska na prawdopodobieństwie jeśli wreszcie warunki pogodowe będą bardziej podobne do tych z przełomu 2010 i 2011 roku. Czekamy więc na nadejście zimy. Zwłaszcza za naszą wschodnią granicą. Wpłynie to na szybsze zużycie tamtejszych zapasów kapusty i pojawienie się popytu na towar importowany. Jeśli taki popyt pojawi się jeszcze w grudniu, to ceny w Polsce zaczną iść w górę zgodnie z założeniami modelu.

Zobacz więcej: Kapusta