Młode ziemniaki – ile lat chudych?
Co roku gorzej
Po niezłym, dla producentów ziemniaków roku 2010 przyszedł o wiele słabszy rok 2011. Chociaż trzeba stwierdzić, że młode ziemniaki i tak miały w ubiegłym roku niezłe ceny, porównując do tego co potem działo się z ziemniakiem późniejszym. To dopiero ceny ziemniaków z głównego zbioru spadły dramatycznie, kiedy to rynek zalała nadpodaż tych warzyw.
W roku bieżącym jest jeszcze gorzej. Z punktu widzenia producentów wczesnych ziemniaków jest tak źle, że już chyba gorzej być nie może. Poniżej przedstawiamy zestawienie cen młodych ziemniaków w dużym hurcie, w okresie czerwiec – lipiec, w kolejnych trzech sezonach.
Jak widać na powyższym wykresie trend spadkowy dla cen ziemniaków wczesnych jest cechą charakterystyczną i występuje co roku, a związane jest to oczywiście z rosnącą podażą. Jednak poziomy cen, na których to się odbywa to już inna historia. W 2012 roku ceny młodych ziemniaków spadały o wiele szybciej i do dużo niższych poziomów niż w poprzednich latach.
W 27 tygodniu roku, czyli w pierwszym tygodniu lipca cena średnia wynosi 0,19 zł/kg. To oznacza, że różnica ceny średniej w 27 tygodniu w roku 2011 i 2012 wyniosła aż 0,49 zł/kg. W rzeczywistości, warunki na rynku są takie, że cena transakcyjna spada nawet do 1,00 zł/worek 15 kg, czyli niecałe 0,06 zł/kg.
Niestabilny rynek
W obecnej chwili rynek młodych ziemniaków w naszym kraju napędzany jest nadpodażą towaru i obawami producentów. Wielu rolników obawia się, że nie sprzeda swoich ziemniaków i gotowa jest oddawać towar prawie za bezcen, a w każdym razie dużo poniżej kosztów produkcji. To sprawia, że sytuacja na rynku pozostaje niestabilna. Wystarczy, że na giełdę trafi kilka samochodów ziemniaka więcej i ceny spadają niemal do zera. Gdyby znów dłużej popadało, to ceny momentalnie by wzrosły i to zapewne o kilkaset procent.
To wszystko sprawia, że sytuacja na rynku ziemniaka pozostaje nienormalna i chaotyczna. Często do lokalnych zmian w cenach dochodzi pod wpływem pogłosek. Część rolników sprzedaje za każdą cenę, część się wstrzymuje woląc stracić to, co już zainwestowali, a nie dokładać jeszcze koszty zbioru i transportu.
Powyżej wspominaliśmy, że rok 2011 generalnie był dla producentów ziemniaka fatalny, ale na tle całego sezonu, młode ziemniaki wypadły wtedy jeszcze nie najgorzej. I tu trzeba upatrywać jednej z praprzyczyn obecnej sytuacji. Niestety, bardzo wielu producentów stwierdziło, że skoro z młodymi ziemniakami, w tak słabym sezonie, jak poprzedni, było i tak nieźle, to w 2012 roku będzie podobnie. Było to zjawisko socjologiczne w typie samoniszczącej się przepowiedni. Zbyt dużo rolników postawiło na wczesne ziemniaki, pogoda dopisała i podaż tych warzyw osiągnęła szybko poziom zabójczy dla cen. Co ciekawe sytuacja na zachodzie Europy jest zupełnie inna.
Europejscy producenci zadowoleni z cen
W Europie Zachodniej sytuacja na rynku ziemniaków jest zupełnie inna. W wielu krajach, po słabym zeszłym sezonie, areał upraw ziemniaka uległ zmniejszeniu (Hiszpania, Francja). Objęło to również uprawy ziemniaków wczesnych. Poza tym, pogoda w tamtej części Europy wpłynęła na opóźnienie sezonu i słabsze zbiory. Najpierw problemem były niskie temperatury, potem susza, a obecnie w Europie Północno – Zachodniej problemem są burze i dużo deszczu.
Wszystko to sprawiło, że producenci ziemniaków z Europy Zachodniej nie mają na razie powodów do narzekania. Ceny są niezłe, a perspektywy na dalszą część sezonu optymistyczne. Ceny na tamtejszych rynkach, w przeliczeni, są obecnie na poziomie grubo powyżej złotówki za kilogram. W perspektywie sezonu głównego mówi się o zbiorach niższych o około 6 proc. Znalazło to odzwierciedlenie w kontraktach terminowych na kwiecień – maj 2013 roku, które wzrosły do 150 – 160 euro/tona.
Skazani na niskie ceny
Czy polscy rolnicy są skazani na niskie ceny ziemniaków w kolejnych latach? Czy trzeba takiego nieurodzaju w całej Europie, jak przed dwoma laty, żeby uprawy ziemniaków były dochodowe?
Można by powiedzieć: po co tyle sadzić, po co tyle zbierać i oddawać potem za prawie darmo. Ale to byłoby uproszczenie sprawy. Oczywiście, bieżący sezon jest przykładem tego, że coś co zadziałało w jednym roku, nie musi się powtórzyć w następnym. Faktycznie, jak na polskie warunki rynkowe, zbyt wielu producentów obsadziło wczesnymi ziemniakami zbyt duży areał. Można to było przewidzieć. Tak, jak i to, że w okresie wchodzenia na rynek młodych ziemniaków wciąż będzie na nim dużo ziemniaków „starych”. Na portalu fresh-market.pl pisaliśmy o tym kilkukrotnie.
Jednak problemem nie są tylko nasi rolnicy, którzy poddali się stadnemu instynktowi sadzenia ziemniaków. Problemem jest cały polski rynek żywnościowy i jego struktura. Wielu producentów wskazuje choćby na to, że rynek jest zasypany rodzimym ziemniakiem, a w hipermarketach wciąż bardzo trudno go znaleźć. O wiele łatwiej znaleźć tam ziemniaki z Grecji. Rolnicy również podnoszą to, że sami oddają ziemniaki za grosze, ale końcowy odbiorca nie ma o tym pojęcia płacąc za nie powyżej złotówki za kilogram.
Osobnym problemem jest eksport do Rosji. Przepisy, do których muszą się stosować polscy producenci praktycznie uniemożliwiają eksport młodych ziemniaków. Wszyscy też wiedzą, że na tym polu są równi i równiejsi. Że, na przykład o wiele łatwiej wyeksportować ziemniaki z Czech lub Słowacji.
Ponieważ nie ma co liczyć na jakieś zmiany w tym zakresie, polscy producenci ziemniaków muszą pogodzić się z tym, że każdy urodzajny rok będzie przynosił duże spadki cen. I będzie tak się działo dopóki poziom zbiorów nie dostosuje się do poziomu popytu na polskim rynku plus te możliwości eksportu, które jeszcze pozostały. Oczywiście nie wolno zapominać o pogodzie. Po latach urodzajnych mogą przyjść lata słabych zbiorów, a wtedy ceny wzrosną i wróci rynek na którym rządzi producent.
Jeśli masz pytania, napisz do autora: marek.s|fresh-market.pl| |marek.s|fresh-market.pl
Zobacz więcej: Ziemniaki
Hiszpania – spodziewane dobre ceny ziemniaka
Rynek ziemniaków w Austrii i Niemczech
